Hz Ömer Dönemindeki Ilk Kazasker Kimdir ?

Canan

Global Mod
Global Mod
25 Mar 2021
2,213
0
0
Hz. Ömer Dönemindeki İlk Kazasker Kimdir?

Hz. Ömer (r.a), İslam tarihinin en önemli halifelerinden biridir ve yönetim anlayışı ile İslam toplumunun gelişimine büyük katkılar sağlamıştır. Halifeliği süresince birçok önemli reform ve yenilik gerçekleştiren Hz. Ömer, devlet yönetiminde hukuk, adalet ve düzenin sağlanması adına birçok önemli adım atmıştır. Bu adımların başında ise adaletin temini için oluşturduğu bazı idari ve hukuki kurumlar yer almaktadır. Kazaskerlik kurumu da bu reformlardan biridir. Peki, Hz. Ömer döneminde ilk kazasker kimdir? Bu makalede, kazaskerlik kurumunun ortaya çıkışını ve Hz. Ömer dönemiyle olan ilişkisini ele alacağız.

Kazaskerlik Kurumunun Tarihsel Arka Planı

İslam öncesi Arap toplumu, yönetim ve hukuk açısından oldukça basit bir yapıya sahipti. Her kabile, kendi içindeki işleri çözmek için kendi liderlerine veya şeflerine başvurur, her türlü ihtilafı genellikle kabile liderleri çözüyordu. Ancak, İslam’ın yayılmaya başlamasıyla birlikte, İslam devleti daha merkeziyetçi bir yapıya kavuşmuş ve hukuki düzenin sağlanması ihtiyacı doğmuştur. Bu gereklilik, zamanla bir yargı ve hukuk sisteminin kurulmasına zemin hazırlamıştır.

Kazaskerlik, aslında Osmanlı İmparatorluğu’na özgü bir terim olarak bilinse de, kelime kökeni itibariyle "kadı" ve "asker" kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Kazasker, askeri bir hükümet görevlisi olarak, ordu içinde hem hukuk hem de adalet alanında sorumluluk taşıyan bir makamı ifade eder. Hz. Ömer’in yönetimi sırasında, adaletin sağlanabilmesi için bu tür bir görevlendirmeye gerek duyulmuştur.

Hz. Ömer’in Yönetim Anlayışı ve Kazaskerlik Kurumunun Temelleri

Hz. Ömer, İslam Devleti'ni yönetmeye başladığı dönemde pek çok yenilikçi uygulamayı hayata geçirmiştir. Özellikle yönetim ve adalet alanında, İslam toplumunun gelişimine büyük katkılarda bulunmuş, devletin işleyişine dair birçok kurum ve görev yaratmıştır. Adaletin temini, Hz. Ömer’in öncelik verdiği en önemli hususlardan biriydi.

Hz. Ömer, devletin hukuk işlerini düzenlemek ve adaletin her seviyede sağlanmasını temin etmek amacıyla, İslam Devleti’nde önemli bir değişiklik yaparak, İslam'ın ilk kazaskerini görevlendirmiştir. Kazaskerlik, zamanla adaletin sağlanması ve hukuk düzeninin işleyişi için önemli bir makam haline gelmiştir.

İlk Kazasker Kimdir?

Hz. Ömer dönemiyle ilgili kaynaklarda, ilk kazasker olarak genellikle "Ebû Mûsâ el-Eş'arî" ismi öne çıkmaktadır. Ebû Mûsâ el-Eş'arî, Hz. Ömer tarafından kazasker olarak görevlendirilen ilk kişiydi. Ebû Mûsâ el-Eş'arî, İslam toplumunun önde gelen sahabilerinden biriydi ve İslam'ın ilk yıllarında oldukça etkin bir rol oynamıştır. Başta Yemen olmak üzere birçok bölgeye vali olarak atanmış ve İslam Devleti’nin yönetimi için önemli hizmetlerde bulunmuştur.

Hz. Ömer, Ebû Mûsâ el-Eş'arî'yi kazasker olarak atamış ve ona, ordu içindeki hukuki meselelerle ilgilenme sorumluluğu vermiştir. Ebû Mûsâ, bu görevde yalnızca askeri liderlere değil, aynı zamanda halka da adalet sunma görevini üstlenmiştir. Kazaskerlik makamı, zamanla genişlemiş ve daha karmaşık bir yapıya bürünerek sadece askeri alanda değil, aynı zamanda sivil alanlarda da etkin olmuştur.

Kazaskerlik Makamının Rolü ve Fonksiyonları

Hz. Ömer’in kazaskerlik makamını oluşturmasının arkasında, adaletin ve hukuk düzeninin sağlanması için daha sistematik bir yapının gerekliliği yatmaktadır. Kazaskerlik, özellikle ordu içinde hukuk işlerini düzenlemek ve askeri mahkemelerde adaletin doğru şekilde tecelli etmesini sağlamak için kurulmuş bir makam olarak tarihe geçmiştir. Bu görevin temel işlevi, askeri personel arasındaki ihtilafların çözülmesi, savaş esirleriyle ilgili hukuki meselelerin halledilmesi ve orduya dair diğer yasal sorunların düzenlenmesiydi.

Kazasker, aynı zamanda devletin idari yapısında önemli bir yer tutan ve adaletin temin edilmesinde kilit rol oynayan bir görevliydi. Görevlerinin arasında orduya dair davaların görülmesi, subaylar ve askerler arasındaki hukuki sorunların çözülmesi, idari kadronun denetlenmesi gibi sorumluluklar bulunuyordu.

Kazaskerlik Kurumunun Gelişimi ve Osmanlı’ya Etkisi

Kazaskerlik kurumu, ilk olarak Hz. Ömer döneminde ortaya çıkmış olsa da, bu kurumun zamanla daha da gelişerek Osmanlı İmparatorluğu’na kadar önemli bir yönetim birimi haline geldiği görülmüştür. Osmanlı döneminde kazaskerlik, sadece askeri alanda değil, aynı zamanda sivil yargı ve hukuk alanında da etkin bir rol üstlenmiştir. Kazaskerler, Osmanlı'da divan üyeleri arasında yer almış ve yargı sisteminin düzenlenmesinde önemli görevler üstlenmişlerdir.

Hz. Ömer’in kazaskerlik kurumuna verdiği önemin temeli, onun adalet anlayışının bir yansımasıdır. O dönemde adalet, sadece halk arasında değil, orduda da sağlanması gereken bir ilkedir. Bu sebeple Hz. Ömer, kazaskerlik makamını kurarak İslam toplumunda adaletin daha düzgün bir şekilde işlemesini sağlamak istemiştir.

Sonuç

Hz. Ömer dönemi, İslam Devleti’nin temel yönetim ilkelerinin şekillendiği ve pek çok hukuki düzenlemenin yapıldığı bir dönemin başlangıcıdır. Kazaskerlik, adaletin sağlanmasında önemli bir rol oynayan bir makam olarak, Hz. Ömer tarafından kuruldu ve Ebû Mûsâ el-Eş'arî gibi önemli şahsiyetler tarafından temsil edilmiştir. Kazasker, sadece askeri alandaki değil, aynı zamanda toplumsal düzenin sağlanmasında da etkin bir rol üstlenmiştir. Bu kurum, Osmanlı İmparatorluğu’na kadar etkisini sürdürmüş ve ordu ile hukuk sisteminin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Hz. Ömer'in kazaskerlik kurumunu kurma kararının ardında, adaletin sağlanması ve devletin düzeninin korunması amacının yattığı açıktır. Kazaskerlik, zamanla daha da evrilerek, yalnızca askeri alanda değil, tüm İslam dünyasında hukuk düzenini sağlayan bir makam olarak önemli bir yer edinmiştir. Bu kurumun temelleri, İslam Devleti'nin adaletli bir yönetim anlayışını benimsemesinin bir göstergesi olarak tarihe geçmiştir.