Hipofiz adenomu nedir? Tedavisi nasıl yapılır? Hipofiz; Beyefendisinin en alt kısmında, gözlerin gerisinde tam ortada tek olarak bulunan ve hormon imalinden sorumlu yaklaşık 1 cm boyutunda bir organ olup bedenin bir epey hormon yapan organının denetimini sağladığı için şef organ olarak isimlendirilmektedir. Adenom ise büyüme özelliği şimdi hiç olmayan, bedenin öbür dokularına yayılmayan manasında düzgün huylu tümörlerdir.
Hipofiz adenomu beyinde epey sık rastlanılan beyinde yahut bedenin öteki bölgelerinde yayılma özelliği göstermeyen âlâ huylu özellikte tümörlerdir. Âlâ huylu olup yayılma özellikleri olmamasına rağmen yıllar ortasında yavaş da olsa büyüme özelliği gösterebilirler. Ayrıyeten bu adenomlar çok hormon salgılayabilirler. Adenom büyüyerek hipofizin çabucak her tarafı kemikle çevrili olduğundan hipofiz bezinin sıkışmasına ve hormon imalinin bozulmasına niye olabilir. Bunların haricinde hipofiz bezine komşu olan görme hududuna baskı uygulayarak görme kaybına yol açabilirler.
Hipofiz adenomlarının belirtileri nelerdir?
Belirtilerin temel olarak iki sebebi vardır.
Adenomun kitle tesiri ile etraf dokulara yaptığı bası kararı baş ağrısı, görme bozukluğu yahut hipofiz hormonlarının üretiminin azalması.
Adenomun denetimsiz çok hormon yapması.
Hangi hormon eksiklikleri görülür?
Hipofiz bezinde yapılan 6 hormon vardır. Bu hormonlar tiroid bezini, böbreküstü bezini ve yumurtalıkları (erkekte testis, bayanda over) denetim eder. Hipofiz bezindeki hastalıklar hormon eksikliklerine yol açar;
Tiroid bezi tembelliğine bağlı olarak halsizlik, kilo artışı, kabızlık, konsantrasyon azalması, cilt kuruluğu üzere belirtiler olur. Böbreküstü bezi tembelliğine bağlı olarak çok halsizlik, tansiyon düşmesi, şeker düşmesi, bayılma görülebilir. Yumurtalıkların tembelliğine bağlı olarak bayanda adet düzensizlikleri, gebe kalamama, göğüs küçülmesi erkekte sertleşme kusuru, meni gelmemesi, libido kaybı üzere belirtiler gelişebilir.
Adenomlar hormon üretimine da sebep olabilirler. Hipofiz adenomları kitle tesiri ile hormon üretimini bozarak hormon üretebilme yeteneğine de sahip olabilirler. Hormon üretebilme özelliği ekseriyetle tek bir hormon için geçerlidir. En sık karşılaşılan hormon fazlalığı süt hormonu (prolaktin) fazlalığı olup bu hastalığa prolaktinoma ismi verilir. Bayanda adet düzensizliği, göğüslerden süt gelmesi, gebe kalamama, tüylenme artışı en bariz belirtilerdir. Erkeklerde sertleşme kusurları, meni gelmemesi, impotans, çocuk sahibi olamama sayılabilir. Büyüme hormonu fazlalığında ise büyüme çağındaki çocuklarda çok büyümeye ve devlik denilen duruma yol açar. Bu durum epeyce enderdir. Erişkin yaş da ise ekseriyetle el ve ayaklarda büyüme, çenede büyüme, çok terleme, ses kalınlaşması, adet düzensizlikleri üzere belirtilere niye olur. Böbreküstü bezini uyaran hormon fazlalığında ise Cushing olarak isimlendirilen hastalık oluşur. Kilo artışı, yüzde yuvarlaklaşma, ciltte mor renkli çatlaklar oluşması, tüylenme, sivilceler oluşması, kan basıncı yükselmesi, kan şekeri yükselmesi öncü belirtilerdir.
Hipofiz adenomlarının yaptığı görme kusuru ekseriyetle tek göz kapatıldığında bakılırken etrafın aşikâr alanlarının görülmemesi halinde olur. Her iki göz açık olduğu vakit fark edilmeyebilir.
Hiç belirti vermeyen hipofiz adenomu da olabilir. Bu tip adenomlar günümüzde en sık görülen hipofiz adenomlarını oluşturmaktadır. Bu tip adenomlar öbür maksatlarla çekilen tetkikler kararında tesadüfen saptanır. Adenomlar hormon yapan özellikte olmayabilir yahut küçük olduklarından bası belirtileri oluşmamış olabilir.
Hipofiz adenomunun tedavisi nedir?
Hipofiz adenomunda tedavi çeşitlidir. Adenomun bası bulgularına, hormon yapıp yapmamasına ve radyolojik imajına nazaran tedavi değişir. Ameliyat gerektiren adenomlar olduğu üzere ilaçla tedavi edilebilenler de çok büyük bir gurubu oluşturur. Hatta hiç tedavi gerektirmeden yalnızca izlenecek olan hipofiz adenomları da vardır. Bilhassa ilaç tedavisi ile çok hormon üretimi baskılanamayan hipofiz adenomlarında ameliyat uygulanır. Ayrıyeten etraf dokulara yayılarak baskı oluşturan olgularda da ameliyat tercih edilmelidir.
Ameliyat daha sonrası dokunun tekrar büyüme ihtimali yıllar ortasında vardır. Bu niçinle izlem sırasında yapılan başka tedavilere karşın tekrar eden adenomlarda yine operasyon gerekebilir. Süt hormonu fazlalığına sebep olan hipofiz adenomlarında (prolaktinoma) tedavi ekseriyetle ilaç tedavisidir. İlaç tedavisi ile hormon fazlalığı olağana getirilebildiği üzere adenomun küçültülmesi de mümkündür. Öbür kimi hipofiz adenomlarında da ilaç tedavisi uygulanabilir. Hormon eksikliği olan hastaların eksik olan hormonu yerine koyma tedavileri kesinlikle endokrin uzmanlarının denetiminde devam edilmesi gereken ilaç tedavileridir.
Ameliyat ve ilaç tedavisi haricinde uygulanabilen başka bir tedavi biçimi ışınım tedavisidir. ışınım tedavisinin tesiri yıllar ortasında ortaya çıkar. Ekseriyetle başka tedavilerle kâfi karşılık alınamayan durumlarda uygulanır. Uzun müddette yavaş sonuç alındığından yıllar ortasında hormon denetimleri kesinlikle yapılmalıdır.
Hipofiz adenomu beyinde epey sık rastlanılan beyinde yahut bedenin öteki bölgelerinde yayılma özelliği göstermeyen âlâ huylu özellikte tümörlerdir. Âlâ huylu olup yayılma özellikleri olmamasına rağmen yıllar ortasında yavaş da olsa büyüme özelliği gösterebilirler. Ayrıyeten bu adenomlar çok hormon salgılayabilirler. Adenom büyüyerek hipofizin çabucak her tarafı kemikle çevrili olduğundan hipofiz bezinin sıkışmasına ve hormon imalinin bozulmasına niye olabilir. Bunların haricinde hipofiz bezine komşu olan görme hududuna baskı uygulayarak görme kaybına yol açabilirler.
Hipofiz adenomlarının belirtileri nelerdir?
Belirtilerin temel olarak iki sebebi vardır.
Adenomun kitle tesiri ile etraf dokulara yaptığı bası kararı baş ağrısı, görme bozukluğu yahut hipofiz hormonlarının üretiminin azalması.
Adenomun denetimsiz çok hormon yapması.
Hangi hormon eksiklikleri görülür?
Hipofiz bezinde yapılan 6 hormon vardır. Bu hormonlar tiroid bezini, böbreküstü bezini ve yumurtalıkları (erkekte testis, bayanda over) denetim eder. Hipofiz bezindeki hastalıklar hormon eksikliklerine yol açar;
Tiroid bezi tembelliğine bağlı olarak halsizlik, kilo artışı, kabızlık, konsantrasyon azalması, cilt kuruluğu üzere belirtiler olur. Böbreküstü bezi tembelliğine bağlı olarak çok halsizlik, tansiyon düşmesi, şeker düşmesi, bayılma görülebilir. Yumurtalıkların tembelliğine bağlı olarak bayanda adet düzensizlikleri, gebe kalamama, göğüs küçülmesi erkekte sertleşme kusuru, meni gelmemesi, libido kaybı üzere belirtiler gelişebilir.
Adenomlar hormon üretimine da sebep olabilirler. Hipofiz adenomları kitle tesiri ile hormon üretimini bozarak hormon üretebilme yeteneğine de sahip olabilirler. Hormon üretebilme özelliği ekseriyetle tek bir hormon için geçerlidir. En sık karşılaşılan hormon fazlalığı süt hormonu (prolaktin) fazlalığı olup bu hastalığa prolaktinoma ismi verilir. Bayanda adet düzensizliği, göğüslerden süt gelmesi, gebe kalamama, tüylenme artışı en bariz belirtilerdir. Erkeklerde sertleşme kusurları, meni gelmemesi, impotans, çocuk sahibi olamama sayılabilir. Büyüme hormonu fazlalığında ise büyüme çağındaki çocuklarda çok büyümeye ve devlik denilen duruma yol açar. Bu durum epeyce enderdir. Erişkin yaş da ise ekseriyetle el ve ayaklarda büyüme, çenede büyüme, çok terleme, ses kalınlaşması, adet düzensizlikleri üzere belirtilere niye olur. Böbreküstü bezini uyaran hormon fazlalığında ise Cushing olarak isimlendirilen hastalık oluşur. Kilo artışı, yüzde yuvarlaklaşma, ciltte mor renkli çatlaklar oluşması, tüylenme, sivilceler oluşması, kan basıncı yükselmesi, kan şekeri yükselmesi öncü belirtilerdir.
Hipofiz adenomlarının yaptığı görme kusuru ekseriyetle tek göz kapatıldığında bakılırken etrafın aşikâr alanlarının görülmemesi halinde olur. Her iki göz açık olduğu vakit fark edilmeyebilir.
Hiç belirti vermeyen hipofiz adenomu da olabilir. Bu tip adenomlar günümüzde en sık görülen hipofiz adenomlarını oluşturmaktadır. Bu tip adenomlar öbür maksatlarla çekilen tetkikler kararında tesadüfen saptanır. Adenomlar hormon yapan özellikte olmayabilir yahut küçük olduklarından bası belirtileri oluşmamış olabilir.
Hipofiz adenomunun tedavisi nedir?
Hipofiz adenomunda tedavi çeşitlidir. Adenomun bası bulgularına, hormon yapıp yapmamasına ve radyolojik imajına nazaran tedavi değişir. Ameliyat gerektiren adenomlar olduğu üzere ilaçla tedavi edilebilenler de çok büyük bir gurubu oluşturur. Hatta hiç tedavi gerektirmeden yalnızca izlenecek olan hipofiz adenomları da vardır. Bilhassa ilaç tedavisi ile çok hormon üretimi baskılanamayan hipofiz adenomlarında ameliyat uygulanır. Ayrıyeten etraf dokulara yayılarak baskı oluşturan olgularda da ameliyat tercih edilmelidir.
Ameliyat daha sonrası dokunun tekrar büyüme ihtimali yıllar ortasında vardır. Bu niçinle izlem sırasında yapılan başka tedavilere karşın tekrar eden adenomlarda yine operasyon gerekebilir. Süt hormonu fazlalığına sebep olan hipofiz adenomlarında (prolaktinoma) tedavi ekseriyetle ilaç tedavisidir. İlaç tedavisi ile hormon fazlalığı olağana getirilebildiği üzere adenomun küçültülmesi de mümkündür. Öbür kimi hipofiz adenomlarında da ilaç tedavisi uygulanabilir. Hormon eksikliği olan hastaların eksik olan hormonu yerine koyma tedavileri kesinlikle endokrin uzmanlarının denetiminde devam edilmesi gereken ilaç tedavileridir.
Ameliyat ve ilaç tedavisi haricinde uygulanabilen başka bir tedavi biçimi ışınım tedavisidir. ışınım tedavisinin tesiri yıllar ortasında ortaya çıkar. Ekseriyetle başka tedavilerle kâfi karşılık alınamayan durumlarda uygulanır. Uzun müddette yavaş sonuç alındığından yıllar ortasında hormon denetimleri kesinlikle yapılmalıdır.