Domates alan da satan da kaygılı: İnsanların cebine dokunmayacaksınız Nur Kaplan
ANKARA – Sonbaharın gelmesiyle mutfaklarda kışın kullanılacak besinler için de hazırlıklar başladı. Besin enflasyonundaki yükseliş yemeklerin şayet olmazsa olmazı domatesin fiyatında da büyük artışa niye oldu. Geçtiğimiz yıl 2 liraya satılan konservelik domatesin fiyatı bu sene 6-7 lira çıktı. Domates üreten çiftçilerin gübre ve mazot üzere maliyetlerinin artması da meblağları etkiledi.
Ankara’da Keçiören ve Mamak’ta bulunan semt pazarlarına giderek konserve domates ve salça yapmaya hazırlanan bayanlar ve domates satan pazarcılarla konuştuk.
‘UYGUN DOMATES ALMAK İÇİN 30 KİLOMETRE YOL GELDİM’
Genellikle Ankara’nın dar gelirli ailelerinin yaşadığı Mamak’a bağlı Akdere Pazarı’na domates almak için gelen sınıf öğretmeni Ebru Hanım, pazar yerinin konutundan 30 kilometre ötede olduğunu, bu pazarı başkalarına göre “uygun olması” niçiniyle tercih ettiğini söylemiş oldu. Geçen yıl 20 kilo domates alıyorken bu sene 10 kilo aldığını vurgulayan Ebru Hanım, aldığı eserlerden 8 kavanoz yemeklik konserve çıkacağını, bununla da tüm kışı yönetim edeceğini belirterek şunları söylemiş oldu:
“Ankara’nın başka ucunda, Etimesgut’ta oturuyorum. Orada domates 8 lira, burada ise 5 lira. Uygun fiyat olduğu için onca yol geldim. Biz yalnızca yediğimiz meyve sebzede sorun hayatıyoruz ki, dokunduğumuz her şey ateş değeri. Etrafta keyifli olan bir yüz bakılırsabiliyor musunuz? Sınıfta küçücük çocukların bile ağzında oyunlar, tatiller olması gerekirken geçim sorunu konuşuluyor.”
‘BORÇ PARAYLA’ KONSERVE
Akdere Pazarı’na yeğeninden borç alarak geldiğini söyleyen Gülten Hanım ise emekli aylığıyla zar sıkıntı geçindiğini, aldığı domateslerden 20 kavanoz eser elde edeceğini, bununla da tüm kışı geçirmeye çalışacağını söylemiş oldu. Gülten Hanım, “Geçen sene domates yapmamıştım. Ondan öncekilerle yönetim ettik. Domates epey değerli bir zerzevat. Ben menemen yapıyorum ancak ismi ‘menemen.’ Çorbasını da yemeğini de yapıyorum. Daha fazla yapsam daha güzel de lakin bu kadar yapabiliyoruz. Salça yapmak ise mümkün değil. Onun için hayli fazla domates almak gerekir” sözlerini kullandı.
‘40 KEZ ‘KONSERVE YAPAYIM MI’ DİYE DÜŞÜNDÜM’
Üç kişilik bir aile olduklarını ve minimum fiyatla geçindiklerini söyleyen Merve Hanım da uygun domates almak için Akdere Pazarı’na gelenler içinde yer aldı. Pazardaki bütün tezgâhları dolaştığını söyleyen Merve Hanım, “Geçen sene 40 kilo almıştım. Ondan 35 kavanoz çıkmıştı. Artık 10 tane çıkarabilirsem kâfi. Allah’tan geçen seniçin aldığımız kavanozlar var. Artık bir kavanozun maliyeti de 10 lira oldu” dedi.
“Ama hükümetimiz epeyce yaşasın. Daha Gülşen şunu yaptı, bunu yaptı kaygısında millet” diyen Merve Hanım satıcıya, “Kim halinden mutlu siz mutlu musunuz?” diye sordu. Esnaf halinden mutlu olduğunu söyleyince “İyi, ölmedin yaşıyorsun” diye yanıt veren Merve Hanım, “Ben bu sene ‘konserve yapayım mı, yapmayayım mı’ diye 40 sefer düşündüm. Şu anda da kıymetli ancak kışın fiyatın ne olacağı aşikâr değil. Üç tane çocuğum var benim. Mecburum yapmaya. Memnun olan kim” dedi.
’50 KASA DOMATES SATIYORDUK 20 KASAYA DÜŞTÜ’
Keçiören’deki akşam pazarında 1974’ten beri pazarcılık yaptığını söyleyen İhsan Beyefendi bu devir yaşanan krizin benzerini daha evvel görmediğini, geçen yıl günde 50 kasa domates satıyorken bu sene 20 kasaya düştüğünü anlattı. İhsan Beyefendi şu biçimde devam etti:
“Yaptığımız iş değil. Gecenin 3’ünden beri ayaktayız, 4 gün çalışıyoruz. 500 liralık mazot yaktım bugün Ulus hale gittim. Bu eserler de elimde kaldı. Yarın mecburen Batıkent’e gideceğim, yoksa makus olur domatesler. Elimdekiler bitseydi gitmeyecektim. Satamadık. Evvelden eserleri atıyorduk, artık atma yok. Ezilince meskene gdolayıyoruz, hanım salça yapıyor. Her şeye devamlı artırım geliyor. Geçinemiyoruz. Devrilesi oldular artık…” dedi.
‘İNSANLARIN CEBİNE DOKUNMAYACAKSINIZ’
Aynı pazarda domates satan Fırat Beyefendi ise geçen seneye göre fiyatlarda önemli oranda değişiklik yapmak zorunda kaldıklarını, bu sene pazarlık yapan insan sayısının fazlaca arttığını, pazarın kapanma saatleri yaklaştığında çürük domatesleri toplayan bayanları gördükçe fazlaca üzüldüğünü söylemiş oldu. “Pazarda bugün yapılacak bir yemeğin fiyatı bile hesaplanamaz boyutta. İnsanların cebine dokunmayacaksınız” diyen Fırat Beyefendi, şöyleki devam etti:
“Bu devirlerde 20 kilo alınan domates 5 kiloya kadar düştü. Beşerler meskenine üç ekmek gdolayırken bir ekmeğe düşürdüler. Biber benim tezgâhımda 15 lira. Bana ‘5 liralık ver, yiyemiyoruz’ diyor. Gururuna yediremiyor aslında.”
BOŞ CÜZDANLA PAZAR ALIŞVERİŞİ
Fırat Beyefendi kelamlarını sürdürürken bir bayan biber almak için tezgâha uğradı. Poşetine 5 liralık biber koymasını isteyen bayana “Aldığınız kâfi geliyor mu” diye sorduğumuzda bayan cüzdanını göstermekle yetindi. Bu esnada Fırat Beyefendi, ‘Başka bir şey lazım mı?’ diye sordu, bayan yanıt vermedi. hanımın tezgahtan uzaklaşmasının akabinde Fırat Beyefendi, bu anlara dair, ‘Başka bir şey lazım mı’ diye bilerek sordum. Yanıtı ‘hayırdı’ lakin birkaç dakika daha sonra yalnızca patlıcanın fiyatını öğrenip gitti. Alamadı, zira cüzdanı boş. Akşam geldi zira uygun diye düşünüyor” sözlerini kullandı.
ANKARA – Sonbaharın gelmesiyle mutfaklarda kışın kullanılacak besinler için de hazırlıklar başladı. Besin enflasyonundaki yükseliş yemeklerin şayet olmazsa olmazı domatesin fiyatında da büyük artışa niye oldu. Geçtiğimiz yıl 2 liraya satılan konservelik domatesin fiyatı bu sene 6-7 lira çıktı. Domates üreten çiftçilerin gübre ve mazot üzere maliyetlerinin artması da meblağları etkiledi.
Ankara’da Keçiören ve Mamak’ta bulunan semt pazarlarına giderek konserve domates ve salça yapmaya hazırlanan bayanlar ve domates satan pazarcılarla konuştuk.
‘UYGUN DOMATES ALMAK İÇİN 30 KİLOMETRE YOL GELDİM’
Genellikle Ankara’nın dar gelirli ailelerinin yaşadığı Mamak’a bağlı Akdere Pazarı’na domates almak için gelen sınıf öğretmeni Ebru Hanım, pazar yerinin konutundan 30 kilometre ötede olduğunu, bu pazarı başkalarına göre “uygun olması” niçiniyle tercih ettiğini söylemiş oldu. Geçen yıl 20 kilo domates alıyorken bu sene 10 kilo aldığını vurgulayan Ebru Hanım, aldığı eserlerden 8 kavanoz yemeklik konserve çıkacağını, bununla da tüm kışı yönetim edeceğini belirterek şunları söylemiş oldu:
“Ankara’nın başka ucunda, Etimesgut’ta oturuyorum. Orada domates 8 lira, burada ise 5 lira. Uygun fiyat olduğu için onca yol geldim. Biz yalnızca yediğimiz meyve sebzede sorun hayatıyoruz ki, dokunduğumuz her şey ateş değeri. Etrafta keyifli olan bir yüz bakılırsabiliyor musunuz? Sınıfta küçücük çocukların bile ağzında oyunlar, tatiller olması gerekirken geçim sorunu konuşuluyor.”
‘BORÇ PARAYLA’ KONSERVE
Akdere Pazarı’na yeğeninden borç alarak geldiğini söyleyen Gülten Hanım ise emekli aylığıyla zar sıkıntı geçindiğini, aldığı domateslerden 20 kavanoz eser elde edeceğini, bununla da tüm kışı geçirmeye çalışacağını söylemiş oldu. Gülten Hanım, “Geçen sene domates yapmamıştım. Ondan öncekilerle yönetim ettik. Domates epey değerli bir zerzevat. Ben menemen yapıyorum ancak ismi ‘menemen.’ Çorbasını da yemeğini de yapıyorum. Daha fazla yapsam daha güzel de lakin bu kadar yapabiliyoruz. Salça yapmak ise mümkün değil. Onun için hayli fazla domates almak gerekir” sözlerini kullandı.
‘40 KEZ ‘KONSERVE YAPAYIM MI’ DİYE DÜŞÜNDÜM’
Üç kişilik bir aile olduklarını ve minimum fiyatla geçindiklerini söyleyen Merve Hanım da uygun domates almak için Akdere Pazarı’na gelenler içinde yer aldı. Pazardaki bütün tezgâhları dolaştığını söyleyen Merve Hanım, “Geçen sene 40 kilo almıştım. Ondan 35 kavanoz çıkmıştı. Artık 10 tane çıkarabilirsem kâfi. Allah’tan geçen seniçin aldığımız kavanozlar var. Artık bir kavanozun maliyeti de 10 lira oldu” dedi.
“Ama hükümetimiz epeyce yaşasın. Daha Gülşen şunu yaptı, bunu yaptı kaygısında millet” diyen Merve Hanım satıcıya, “Kim halinden mutlu siz mutlu musunuz?” diye sordu. Esnaf halinden mutlu olduğunu söyleyince “İyi, ölmedin yaşıyorsun” diye yanıt veren Merve Hanım, “Ben bu sene ‘konserve yapayım mı, yapmayayım mı’ diye 40 sefer düşündüm. Şu anda da kıymetli ancak kışın fiyatın ne olacağı aşikâr değil. Üç tane çocuğum var benim. Mecburum yapmaya. Memnun olan kim” dedi.
’50 KASA DOMATES SATIYORDUK 20 KASAYA DÜŞTÜ’
Keçiören’deki akşam pazarında 1974’ten beri pazarcılık yaptığını söyleyen İhsan Beyefendi bu devir yaşanan krizin benzerini daha evvel görmediğini, geçen yıl günde 50 kasa domates satıyorken bu sene 20 kasaya düştüğünü anlattı. İhsan Beyefendi şu biçimde devam etti:
“Yaptığımız iş değil. Gecenin 3’ünden beri ayaktayız, 4 gün çalışıyoruz. 500 liralık mazot yaktım bugün Ulus hale gittim. Bu eserler de elimde kaldı. Yarın mecburen Batıkent’e gideceğim, yoksa makus olur domatesler. Elimdekiler bitseydi gitmeyecektim. Satamadık. Evvelden eserleri atıyorduk, artık atma yok. Ezilince meskene gdolayıyoruz, hanım salça yapıyor. Her şeye devamlı artırım geliyor. Geçinemiyoruz. Devrilesi oldular artık…” dedi.
‘İNSANLARIN CEBİNE DOKUNMAYACAKSINIZ’
Aynı pazarda domates satan Fırat Beyefendi ise geçen seneye göre fiyatlarda önemli oranda değişiklik yapmak zorunda kaldıklarını, bu sene pazarlık yapan insan sayısının fazlaca arttığını, pazarın kapanma saatleri yaklaştığında çürük domatesleri toplayan bayanları gördükçe fazlaca üzüldüğünü söylemiş oldu. “Pazarda bugün yapılacak bir yemeğin fiyatı bile hesaplanamaz boyutta. İnsanların cebine dokunmayacaksınız” diyen Fırat Beyefendi, şöyleki devam etti:
“Bu devirlerde 20 kilo alınan domates 5 kiloya kadar düştü. Beşerler meskenine üç ekmek gdolayırken bir ekmeğe düşürdüler. Biber benim tezgâhımda 15 lira. Bana ‘5 liralık ver, yiyemiyoruz’ diyor. Gururuna yediremiyor aslında.”
BOŞ CÜZDANLA PAZAR ALIŞVERİŞİ
Fırat Beyefendi kelamlarını sürdürürken bir bayan biber almak için tezgâha uğradı. Poşetine 5 liralık biber koymasını isteyen bayana “Aldığınız kâfi geliyor mu” diye sorduğumuzda bayan cüzdanını göstermekle yetindi. Bu esnada Fırat Beyefendi, ‘Başka bir şey lazım mı?’ diye sordu, bayan yanıt vermedi. hanımın tezgahtan uzaklaşmasının akabinde Fırat Beyefendi, bu anlara dair, ‘Başka bir şey lazım mı’ diye bilerek sordum. Yanıtı ‘hayırdı’ lakin birkaç dakika daha sonra yalnızca patlıcanın fiyatını öğrenip gitti. Alamadı, zira cüzdanı boş. Akşam geldi zira uygun diye düşünüyor” sözlerini kullandı.