Beyin tümörleri!!

SeviYorum

New member
19 Eki 2020
845
0
0
Beyin tümörleri!! Beden fazlaca çeşitli, farklı başka nazaranvleri olan hücrelerden yapılmıştır. Bu hücrelerin epeyce büyük bir kısmı hayatımız boyunca büyür ve ölürler. Ölenlerin yerine öbür hücrelerin bölünmesi ile yenileri gelir. bu türlü bedenin sağlıklı kalması ve bakılırsavlerini hakikat biçimde yapması sağlanır. Hücrelerin yenilenirken bölünmeleri milyonlarca yıllık evrim kararında fazlaca sıkı kurallara bağlanmıştır ve birçok vakit bir insanın hayatı boyunca sıkıntısızca işlemektedir. Fakat hastalıklar, kalıtımsal etkenler ve bedenin etraftan maruz kaldığı etkenler kararında hücrelerin yanlışsız işlev görmesi bozulur ve hücreler büyüme denetimini kaybederek hayli sık, süratli ve olması gerekenden çok sayıda bölünmeye başlarlar. Bu bozuk hücreler tümör denilen yanlış çalışan hücre topluluklarını oluştururlar. Tıpkı durum beyin ve hudut sisteminin başka hücreleri ortasında geçerlidir. Her yıl yaklaşık 16.000 beşerde beyin tümörü saptanmaktadır.

Tümörler düzgün huylu (benign) ve berbat huylu (malign) olarak iki ana guruba ayrılırlar. Güzel huylu tümörler kanser hücreleri içermeyen kümedir. Ekseriyetle çıkartılabilirler, yinelamazlar ve etraftaki olağan çalışan dokulara yayılıp onların işlevlerini bozmazlar. Âlâ huylu beyin tümörlerinin âlâ hudutları vardır ve cerrahi ile çıkartılabilirler. Lakin beyin ortasındaki öbür olağan dokulara bası yaparak onların olağan çalışmasını engelleyebilirler.
Makûs huylu beyin tümörleri kanser hücreleri içermektedir. hayatı tehdit ederler. Süratli büyürler ve etraf olağan dokulara yayılarak onların işlev görmesini de engellerler. Ekseriyetle tıpkı ağaçlar üzere etrafa kök salarak beslenmeleri için gerekli olan hususları sağlıklı beyin dokusundan çalarak ayakta kalırlar.
Santral hudut sitemi, bilhassa de beyin epey sıkı korunan kapalı bir kutunun (kafatası) ortasında olduğundan basınç değişikliklerine hayli hassastır. Bu niçinle kimi düzgün huylu tümörler de kanser hücresi içermemelerine karşın değerli yapılara baskı yaparak hayati tehlikeye niye olabilirler.
Beyin dokusundan kaynaklanan tümörlere birincil (primer) beyin tümörü denilir. İkincil (sekonder) beyin tümörü ise beyin dışı bir kanserin beyne yayılması ile oluşur. Beyin tümörleri kaynak aldıkları dokunun tipine bakılırsa isimlendirilirler. En sık görülen birincil beyin tümörü gliomlardır. Bunlar beynin hudut dışı dayanak hücrelerinden kaynaklanır.

Aşağıda sık karşılaşılan beyin tümörleri hakkında hayli kısa bilgi verilmiştir.

– Astrositomlar : Astrosit denilen küçük, yıldız biçimli hücrelerden kaynaklanırlar . Beyin, beyincik, omurilikte görülebilirler. Erişkinlerde genelde beyin yarım kürelerinde yerleşirlerken, çocuklarda daha epeyce beyin sapında görülürler. Evreleme sistemine göre 1. evredeki tümöre pilositik astrositom, 2.evredeki tümöre diffüz astrositom, 3. evredeki tümöre anaplastik astrositom, 4. evredeki tümöre glioblastome multiforme denilir. 1. ve 2. evre tümörlere düşük gradeli, başkalarına ise yüksek gradeli tümörler denilir.

– Epandimomlar : Çoklukla beynin ventrikül denilen boşluklarının duvarını döşeyen hücrelerden gelişirler. Omurilikte de görülebilirler. Her yaşta oluşabilseler de çoklukla çocukluk ve genç erişkin çağında görülürler. Primer beyin tümörlerinin %2-9’unu oluştururlar. Beyin omurilik sıvısı içerisinde yayılım gösterebilirler. Küçük yaşta klinik bulgu veren ependimomların daha makûs gidiş gösterdiği kabul edilmektedir.

– Oligodendrogliomlar: Hudut hücrelerinin uzantılarının korunmasından sorumlu myelin denilen yağ katmanını üreten hücrelerden kaynaklanır. Yavaş büyürler ve etraf dokulara yayılmazlar. Orta yaşlarda daha sık görülen nadir tümörlerdir. Primer beyin tümörlerinin %4-5’ini oluştururlar. Bu tümörlerin kıymetli bir özelliği morfolojik ve radyolojik olarak değişik derecelerde kalsifikasyon göstermesidir.

– Medullablastomlar : Son çalışmalarda bu tümörlerin doğumdan daha sonra bedende kalmaması gereken primitif (gelişen) hudut hücrelerinden kaynaklandığı gösterilmiştir. Bu niçinle medullablastomlar Primitif Nöro Ektodermal (PNET) olarak da isimlendirilirler. Çoğunlukla beyincikte gelişirler. Çoklukla çocukluk çağı tümörleridir ve erkeklerde daha fazla görülürler. Primer beyin tümörlerinin %4-10’unu oluştururlar. 20 yaş altında görülen beyin tümörlerinin ise %15-20’sini oluştururlar.

– Menengiomlar : Meninks denilen beyin zarlarından gelişir. Yavaş büyüyen ve çoklukla etraf dokulara yayılmayan tümörler olduğu için beyin dokusu bu tümörlerin varlığına ahenk sağlayabilir ve büyük boyutlara ulaşana kadar fark edilmeden kalabilirler. Çoklukla 30-50 yaşlarında bayanlarda görülürler. %95 den çoksı düzgün huyludur. Beyin tümörlerinin %15’ini oluştururlar.

– Kraniofarengiomlar : Hipofiz bezinin yerleştiği bölgede gelişirler. Çoklukla âlâ huyludurlar lakin kimi vakit etraf dokulara fazla ziyan verdiklerinden makus huylu olarak isimlendirilirler. Çocuk ve ergenlerde daha sıktırlar.

– Pineal bölge tümörleri : Pineal bezinin yerleşim yerinde görülürler. Beynin ortasında, derinde yerleşimli küçük bir organdır. Yavaş ve süratli büyüyen iki tipi vardır. Çocukluk yaşta görülen beyin tümörlerinin %3-8’ini, erişkin yaşta ise %1’inden daha azını oluştururlar. Bu bölge tümörlerinin yaklaşık %80’i malign karakterdedir.

– Beyin sapı tümörleri: Çocuklarda daha epey görülen yaygın tümörlerdir. Çocuklarda görülme oranı %10-20’yi bulmaktadır. Görülme yaşı ortalama 3-9’dur. Beyin sapı tümörleri içinde gliomlar özellikli bir kümesi oluştururlar ve 4 kümeye ayrılırlar. Diffüz, servikomedüller, fokal, dorsal ekzofitik tümörler olmak üzere. Diffüz tümörlerin hepsi maligndir.

– Köşe Tümörleri : Beyincik ve beyin sapının birleşim noktasına köşe denilmektedir. Her ne kadar bu bölgede çeşitli tümör tipleri görülebilse de köşe tümörü denilince akla gelen birinci tümör tipi sekizinci baş hududu, işitme ve istikrardan sorumlu vestibular hududun kılıf tümörü, schwannomlardır. Güzel huylu, yavaş büyüyen tümörlerdir. İşitme ve istikrar hududuna bası yaparak duyma ve istikrar sorunlarına yol açarlar. Şayet tümör daha fazla büyürse yüzün duyusunu alan sona bası yaparak yüzde uyuşmaya niye olabilir. Daha da büyüyen tümörler yüz felcine ve hatta beyin sapına bası yaparak hayati tehlikeye niye olabilirler. Çoklukla tek taraflı olarak görülen bu tümörler nörofibromatosiz tip 2 denilen kalıtsal bir hastalıkla birlikte iki taraflı olarak görülebilirler. Tek taraflı olan tipi beyin tümörlerinin %8’ini oluşturmaktadırlar. Her yıl 100.000 şahıstan birinde bu tümör görülmektedir. Erken teşhis önemli problemler çıkartmadan tedavi edilebilmesi için anahtar rol oynar. Hastaların %70 inde birinci şikayet işitme kaybıdır. Baş dönmesi, baş ağrısı, çınlama da görülen şikayetlerdir. Daha büyük tümörü olan hastalarda yüz felci, çift görme, yutma kuvvetliğü, yüzde ağrı ya da uyuşma görülebilecek öteki şikayetlerdir.İşitme kaybının derecesini saptamak için özel testler yapılmaktadır. Teşhisten şüphelenildiği durumlarda MR çekilerek teşhis netleştirilir.

– Metastatik Tümörler : Metastaz bir kanserin yayılmasıdır. Bedenin öbür bir organındaki bir kanser yayılarak beyne ulaşırsa buna ikincil beyin tümörü denir. Bebir daha yayılmış kanser yepyeni kanserin aynısıdır ve birebir biçimde isimlendirilir. Örneğin akciğer kanseri beyne yayılırsa buna metastatik akciğer kanseri denilir. Zira beyindeki metastatik tümörün hücreleri akciğer hücrelerine benzeri, beyin hücrelerine değil. İkincil beyin tümörlerinde tedavi kanserin başlama yerine, yayılımının derecesine, hastanın yaşına o anki sıhhat durumuna ve birinci hastalığı için uygulanan tedaviye verdiği karşılığa bakılırsa değişir.

Beyin Tümörlerinin Tedavisi

Tedavi seçimini etkileyen birfazlaca faktör vardır. Bunlar tipi, yerleşim yeri, büyüklüğü ve hastanın durumudur. Çocuklar ve erişkinlerdeki seçenekler birbirinden farklıdır. Her hasta için ona mahsus bir tedavi planı seçilir.
Beyin tümörleri cerrahi, ışınım ve ilaçla tedavi edilebilirler. Hastanın gereksinimlerine nazaran birfazlaca sistem bir ortada kullanılabilir. Hastanın tedavisi çoklukla bir grup tarafınca yürütülür. Bu takımda beyin cerrahı, tıbbi onkolog ve ışınım onkoloğu bulunur. Bunların yanı sıra fizik tedavi uzmanı ve konuşma terapisti de takıma katılabilir.
Birfazlaca beyin tümöründe cerrahi birinci tedavi seçeneğidir. Mümkünse cerrah tümörün tamamını çıkartır. Fakat şayet etraf sağlam dokuya ziyan vermeden tümörün tamamı çıkartılamıyorsa tabip tümörün mümkün olan kısmını çıkartır. Kısmi çıkarma baş içi basıncını azaltacağı için hastanın şikâyetlerinin azalmasına ve ışınım yahut ilaçla hedeflenecek tümör dokusunun azalmasına yardımcı olur.
Kimi olaylarda tümör çıkartılamaz. bu biçimde durumlarda cerrah yalnızca biyopsi yapar ve tümörün küçük bir kısmını çıkartır. Çıkan kısım patolojiye yollanır ve mikroskop altında incelenerek kesin tipi öğrenilir. Bu tedavinin şekillendirilmesinde kıymetli bir bilgi deposudur. Biyopsi açık cerrahi ile yapılabildiği üzere genel durumu buna müsaade vermeyen hastalarda özel sistemler kullanılarak bir iğneyle de yapılabilir. Hekim hastanın başına özel bir çerçeve (Frame) takarak MR ve/veya BT manzaraları alır. bu türlü tümör dokusunun baş ortasındaki kesin yerleşim yeri koordinatları ile belirlenir. Bu bilgilerle baş tasına küçük bir delik açılarak biyopsi iğnesi direkt tümöre hedeflenir ve biyopsi alınır. Bu tekniğe stereotaksi denilir.
ışınım tedavisi (radyoterapi) çeşitli formlarda uygulanabilir. ışınımun tüm başa büyük bir makine aracılığı ile verildiği prosedürde hastalar haftanın 5 gününde birkaç hafta müddetle ışınlanır. Tedavinin müddeti tümörün tipine ve boyutuna bakılırsa belirlenir. Tedavinin bu türlü modül kesim yapılmasındaki emel olağan dokuların bakılırsaceği ziyanı azaltmaktır. ışınım özel hususların cerrahi ile direkt tümör içine konulması yolu ile de uygulanabilir. Konulan hususun radyoaktif özelliklerine nazaran ya kısa vadeli uygulama yapılır ya da unsur kalıcı olarak beyinde bırakılır.
Stereotaktik radyocerrahi tedavideki başka bir seçenektir. Tedavi tek seansta yapılır. pek hayli açıdan yüksek doz ışınım yalnızca tümör dokusuna yönlendirilir. bu türlü olağan beyin dokusuna ziyan verilmez. Bu tekniğe GAMMA KNIFE RADYOCERRAHİSİ denilir. Daha kısa müddette daha tesirli, daha hakikat bir tedavi sistemi sağlar. Bu sistemde tümör boyutlarının üç santimetreden küçük olması gerekmektedir.
Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için ilaç kullanılmasıdır. Tek bir ilaçla yahut biroldukca ilacın çeşitli dozlarda birleşimi ile uygulanabilir. Tedavi ağızdan yahut damardan olabileceği üzere direkt omurga ortasındaki beyin omurilik sıvısına verilerek de yapılabilir.
Bu tedavi formüllerinden birisi ile tedavisi yapılan hastalar, mühleti hekimler tarafınca belirlenen ve Birinci olarak daha sık; daha sonra ortaları açılan denetimlere gelirler. Denetimler sırasında BT yahut MR imajları ile tümördeki değişimler takip edilir, hastaların tam bir muayenesi yapılır. Gerek görülürse ilaç tedavileri düzenlenir.
Kaynaklar

1- Gazi Ünv. Tıp Fak. Gamma Knıfe Ünitesi Web Sayfası
2- Türk Nöroşirürji Derneği Yayınları Temel Nöroşirürji Kitabı