Beyin kanamaları; yol açar – belirtileri nelerdir? Beyin kanaması, zannedilenin tersine bir değil bir fazlaca farklı sebepten dolayı ortaya çıkabilen çok karmaşık bir hastalık. Genel olarak beynin zarları içinde, beyin içerisinde yahut kafatası ile saçlı deri içindeki kanamaların tümüne birden beyin kanamaları deniyor. Bunların kimileri tedaviye muhtaçlık gösterirken kimileri hiç bir tedavi gerektirmiyor.
Beyin kanamalarının en çok, travmaya uğramış olgularda görülür.Özellikle trafik kazası, düşme üzere travmalardan daha sonra beyin kanamalarının görülebildiğini söylüyor. Travmadan daha sonrası cilt altında oluşan kanamalar, bilhassa çocuklarda hayli kıymetli. Zira bunlar rastgele bir biçimde tedaviye gereksinim göstermese bile, çocuğun kan ölçüsü az olduğu için, cilt altıyla kafatası içinde biriken kanama çocukta kansızlığa niye olabiliyor. O yüzden bu kanamanın ölçüsünün kesinlikle saptanıp çocuğa kan destek edilmesi gerekiyor.
Epidural kanama: Beyin kanaması çeşitlerinden bir oburu, beynin en dış zarıyla kafatası kemiği içinde oluşan kanamalar. Bunlara, duvarın (beynin en dış zarı) haricindeki kanamalar yahut öteki bir değişiyle epidural kanamalar deniyor. Bunlar, kemiğin kırılmasıyla, kemiğin içerisinden geçen damarların yırtılmasıyla ya da kemiğin kendi içinin kanamasıyla biriken kanamalardan oluşuyor.Bu çeşit hastalarda cerrahi müdahale açısından fazlaca süratli davranmak gerekir. “Özellikle, kaza geçirdikten daha sonra belli bir devir uyanık kalıp da ondan sonrasında şuur kapanan hastaları muayene ederek, beyin zarıyla kemik içindeki kanamanın varlığını saptadıktan daha sonrasında ivedilikle ameliyata almamız gerekiyor. Almadığınız takdirde vefatla, sakatlıkla ya da bir tarafın felciyle karşılaşmak mümkün. Acil servisten gelebilecek bu biçimde bir hastayı, 10-15 dakika içerisinde ameliyathanede ameliyata başlar hale gelebilmeyi gerektiren bir hadise olarak kabul etmek lazım.”
Subdural kanama: Bir öteki kanama çeşidi olan subdural kanamalar ise beynin en dış zarıyla (dura) beynin ortadaki zarı içinde oluşuyor. Bu çeşit kanamalar da bir daha darbelerle olabildiği üzere, epey alkol almış şahısların sarhoşluk sırasında başını nereye ve nasıl vurduğunu bilmediği için ufak travmaların ve darbelerin sonucunda uzun devirli kanamalar formunda de kendini gösterebiliyor. Bu tıp baskılara karşı beynin bir toleransı vardır.Bu tolerans beynin plastisitesi ve elastisitesinden kaynaklanır.Beyin toleransını kaybettiği ya da hududuna geldiği anda tepki verir hale gelir. Bu durumda hastanın nörolojik tablosunda bir değişiklik olur. Kıymetli olan bu plastisiteyi ve elastisiteyi aşmadan ve geriye dönüşü olmayan durumlar oluşmadan evvel sorunu ortadan kaldırabilmek.
Bebek sallama sendromu: Bir diğer kanama çeşidi de beynin son, orta ve alt zarı içinde, su ölçüsünün olması gereken yerden öbür bir kısma geçmesinin verdiği baskıyla ortaya çıkan su toplanması niçiniyle oluşan ve buna eşlik eden kanamalar. Bu durumda sorun, su toplanmasının içerisine ufak kan sızması halinde görülebiliyor. Bilhassa ülkemizde, annelerin gelenekler ve yanlış bilgiler kararında küçük çocuklarını uyutmak için ayağında ya da bir örtü sayesinde elle oluşturulan salıncakta süratle sallanması bebek sallama sendromu denen önemli bir hasara yol açabiliyor. Bu üzere durumlarda beyin zarlarının yırtılması, beyinle kafatası kemikleri içinde yahut beynin en son zarı içindeki askı toplardamarları dediğimiz kısımların yırtılması kararında kanamalar oluşabilir.
Subaraknoid kanama: Beyin kanamalarının en değerlisi, bedendeki bütün damarların korunması için, beyin omurilik sıvısının gezdiği zarların içinde bulunan kısımda seyredeni. Burası damarların rastgele bir biçimde sıkıştırılmamasını, bükülmemesini sağlayan bir sistem aslında. Beyin omurilik sıvısı içerisine bir kanamanın sızması, subaraknoid kanama denilen ve bilhassa damarsal sorunların olduğu hastalarda görülen durum. Şayet damarda damar sertliğine, tansiyonun artımına, yumaklaşmanın, balonlaşmanın yahut damardaki öbür öteki anomalilere bağlı olan bir kanama oluşursa, kanamanın birinci ortaya çıktığı nokta bu su sistemi oluyor. Ani bir sızma ile fazlaca şiddetli baş ağrısı oluşuyor. Beyin omurilik sıvısı, beyinden omuriliğe kadar gittiği için, bu sızmanın sonucunda beyin basıncını artıyor ve ense sertliği meydana geliyor. bu biçimde bir beyin kanaması, damardaki balonlaşmanın ani patlamasıyla kişinin birden yere düşüp bayılmasına, hayli şiddetli ve gelip süreksiz bir baş ağrısına sebep olabileceği üzere hastayı komaya sokar bir duruma kadar getirebiliyor.
Olağandışı damarlaşmalar: Beyinde kanama yapan bir öbür sebep de olağandışı damarlaşmalar. Damarsal yumaklaşma denilen atardamarların ya da toplardamarların yumaklaşması yahut bir, iki atar damarla beslenip bir iki toplar damarla kendisini boşaltan, imaj olarak böğürtlene benzeyen birtakım damarsal anomalilerin olduğu durumlarda da beyin kanamaları meydana geliyor. Bu damarsal durumların kimilerinin doğumsal, kimilerinin daha sonradan geliştiği var iseyımları bulunuyor. Beynimizde, kalpten gelen kanı alan, iki adet önde iki adet artta yer alan atar damarlardan oluşan büyük bir damar sistemi var. Bu damarlar dallanarak, birbirleriyle birleşerek beynin içerisinde bir poligon yapıp, her tarafı besliyorlar. Bu sistem içerisinde, atardamarla toplardamar içinde olması gereken ince yapıdaki damarların doğumsal yokluğu, atardamarın basınçla kanı apansız toplar damara geçirmesine ve damarlarda şişmeler oluşmasına niye olabiliyor. Olağandışı ağlaşma denen bu durum, beynin olağanda aşikâr bir yere gitmesi gereken kanı diğer bir yere sevk etmesine sebep olduğu için çalma sendromlarına sebep oluyor. Yani bir tarafa hiç kan gitmiyor yahut az gidiyor ve oraya gitmesi gereken kan öteki bir tarafa gidiyor.
Teşhis formları
Beyin damarları hastalıklarında, birtakım şikayetlerin uzun müddet ve belirli aralıklarla devamlılığı kelam konusu olduğunda teşhis programları uygulanıyor. Tetkik biçimleri kendi ortasında belli bir sıralama izliyor. Örneğin bir hastada baş ağrısı periyodik olarak devam ediyor ve belli bir bölgede oluyorsa, bu hasta için en sıradaninden başlayıp daha komplike olanına kadar giden geniş bir tetkik yelpazesi bulunuyor. Teşhis formları olarak, belden beyin omurilik sıvısı alınması, beyin damarlarını görüntüleme metotlarından MR ya da bilgisayar tomografik görüntüleme sistemi kullanılıyor. Çok ufak olan milimetrik boyuttaki damarsal sorunlar MR ya da bilgisayar tomografide görünmese bile, büyüyüp sahiden meseleye niye olabilecek öteki damarsal anomalileri bu tetkiklerle görmek mümkün. Hastanın kolundaki bir toplardamardan verilen kontrast unsurla yapılan tetkiklerde bilgisayarın görüntüleme sistemiyle başın içerisindeki bütün arteriyel ve venöz damarsal sistemi görmek mümkün. Bilgisayar tomografi beyindeki bütün damarların sağlıklı olup olmadığını tıbbi manada kalptekiyle muadil olarak ortaya koyabiliyor. En ileri tetkiklerden biri de dijital substruction anjiyografi (DSA) dir.DSA, kalp anjiyosu yapar üzere beyindeki damarların patolojisini görme imkanı veren bir teknik. Lakin ondan evvel MR anjiyo, MR venografi üzere toplardamarların, atardamarların MR’da ve bilgisayar tomografide görülme imkanı sağlanması gerekiyor. Bu kimi hastalıkları engelleme imkanı verir.
Olağandışı damarlaşmaların tedavisi
Olağandışı damarlaşmaların tedavisi cerrahi usullerle yapılıyor. Lakin ameliyatlardan daha sonra bu cins damarsal durumlar ortadan kaldırılsa da kimi vakit daha evvel tam kan gitmeyen yerde çok kanlanma sorunu yaşanabiliyor.
Beyindeki kan damarlarının ve beyin suyunun akımında fizik kanunlarının hepsi geçerlidir.Beyindeki damarsal yapılarda beyin bu akımı kimi vakit olağan yaparken, fazla kan geldiğinde damarları kasmak, az kan geldiğinde damarları açmak suretiyle gerekli olan kanı temin etmeye çalışıyor. Lakin damarsal bir anomali olduğu yahut kişinin tansiyonu epey yükseldiği vakit beyin bu otoregülasyon sürecini tam yapamıyor. Bu sistem işlemeyince de zayıf olan ya da damar sertliği olan bir yerden rahatlıkla kanama olabilir.
Ateroskleroza, damar sertliğine ya da damardaki anomalilere bağlı gelişen kanamalarda ise kanamaların vakit içindeması, kanamanın yeri, damarın yeri yahut kanamanın ne kadar devam ettiği hayli değerli. Bu kanama kimi vakit bir sızma daha sonrasında ortadan kalktığı üzere, kimi vakit de epeyce çok ölçülerde olabiliyor. Çok kanama, su yollarını yırtıp beynin öteki su boşluklarında yahut beynin kendi dokusu içerisinde de kanama yapabiliyor. Beynin içerisindeki bölgeye göre kanamanın tedavisi de farklılıklar yaratıyor. Örneğin derinde, az ölçüde olan lakin hastanın bir tarafını felç edecek kadar epey ağır sorunlar yaratmış bir kanamanın cerrahiye muhtaçlığı olmuyor. Lakin hastada yarattığı sorunlar ömür uzunluğu devam edip hiç iyileşmeyebiliyor. Kimi büyük kanamalara anında müdahale edilmesi ise hastada yerleşik sorunların oluşmamasını sağlıyor. Hasta süratle olağan durumuna dönebiliyor. Olağandışı damarlaşmaların bir kısmına müdahale edilirken bir kısmına edilemiyor. Büyük bir toplar damarın varis üzere bir yerde genişlemesi tedaviye gereksinim göstermiyor. Sara nöbetleri oluşturan, küçük böğürtlen üzere birkaç damarla beslenip birkaç damarla kendini boşaltan damarsal problemler ise kesinlikle cerrahi tedavi gerektiriyor. Cerrahi prosedürün alternatifi olarak derinde, hayati bölgelerde, çıkartılmasında hastaya sorunlar yaratabilecek bölgelerde, küçük damarsal patolojilerde Gamma Knife kullanılıyor. Balonlaşma sorunlarında ise çoklukla embolizasyon denilen radyolojik teşebbüslerle balonların içerisi kapatılıyor.
Beyin kanamalarının en çok, travmaya uğramış olgularda görülür.Özellikle trafik kazası, düşme üzere travmalardan daha sonra beyin kanamalarının görülebildiğini söylüyor. Travmadan daha sonrası cilt altında oluşan kanamalar, bilhassa çocuklarda hayli kıymetli. Zira bunlar rastgele bir biçimde tedaviye gereksinim göstermese bile, çocuğun kan ölçüsü az olduğu için, cilt altıyla kafatası içinde biriken kanama çocukta kansızlığa niye olabiliyor. O yüzden bu kanamanın ölçüsünün kesinlikle saptanıp çocuğa kan destek edilmesi gerekiyor.
Epidural kanama: Beyin kanaması çeşitlerinden bir oburu, beynin en dış zarıyla kafatası kemiği içinde oluşan kanamalar. Bunlara, duvarın (beynin en dış zarı) haricindeki kanamalar yahut öteki bir değişiyle epidural kanamalar deniyor. Bunlar, kemiğin kırılmasıyla, kemiğin içerisinden geçen damarların yırtılmasıyla ya da kemiğin kendi içinin kanamasıyla biriken kanamalardan oluşuyor.Bu çeşit hastalarda cerrahi müdahale açısından fazlaca süratli davranmak gerekir. “Özellikle, kaza geçirdikten daha sonra belli bir devir uyanık kalıp da ondan sonrasında şuur kapanan hastaları muayene ederek, beyin zarıyla kemik içindeki kanamanın varlığını saptadıktan daha sonrasında ivedilikle ameliyata almamız gerekiyor. Almadığınız takdirde vefatla, sakatlıkla ya da bir tarafın felciyle karşılaşmak mümkün. Acil servisten gelebilecek bu biçimde bir hastayı, 10-15 dakika içerisinde ameliyathanede ameliyata başlar hale gelebilmeyi gerektiren bir hadise olarak kabul etmek lazım.”
Subdural kanama: Bir öteki kanama çeşidi olan subdural kanamalar ise beynin en dış zarıyla (dura) beynin ortadaki zarı içinde oluşuyor. Bu çeşit kanamalar da bir daha darbelerle olabildiği üzere, epey alkol almış şahısların sarhoşluk sırasında başını nereye ve nasıl vurduğunu bilmediği için ufak travmaların ve darbelerin sonucunda uzun devirli kanamalar formunda de kendini gösterebiliyor. Bu tıp baskılara karşı beynin bir toleransı vardır.Bu tolerans beynin plastisitesi ve elastisitesinden kaynaklanır.Beyin toleransını kaybettiği ya da hududuna geldiği anda tepki verir hale gelir. Bu durumda hastanın nörolojik tablosunda bir değişiklik olur. Kıymetli olan bu plastisiteyi ve elastisiteyi aşmadan ve geriye dönüşü olmayan durumlar oluşmadan evvel sorunu ortadan kaldırabilmek.
Bebek sallama sendromu: Bir diğer kanama çeşidi de beynin son, orta ve alt zarı içinde, su ölçüsünün olması gereken yerden öbür bir kısma geçmesinin verdiği baskıyla ortaya çıkan su toplanması niçiniyle oluşan ve buna eşlik eden kanamalar. Bu durumda sorun, su toplanmasının içerisine ufak kan sızması halinde görülebiliyor. Bilhassa ülkemizde, annelerin gelenekler ve yanlış bilgiler kararında küçük çocuklarını uyutmak için ayağında ya da bir örtü sayesinde elle oluşturulan salıncakta süratle sallanması bebek sallama sendromu denen önemli bir hasara yol açabiliyor. Bu üzere durumlarda beyin zarlarının yırtılması, beyinle kafatası kemikleri içinde yahut beynin en son zarı içindeki askı toplardamarları dediğimiz kısımların yırtılması kararında kanamalar oluşabilir.
Subaraknoid kanama: Beyin kanamalarının en değerlisi, bedendeki bütün damarların korunması için, beyin omurilik sıvısının gezdiği zarların içinde bulunan kısımda seyredeni. Burası damarların rastgele bir biçimde sıkıştırılmamasını, bükülmemesini sağlayan bir sistem aslında. Beyin omurilik sıvısı içerisine bir kanamanın sızması, subaraknoid kanama denilen ve bilhassa damarsal sorunların olduğu hastalarda görülen durum. Şayet damarda damar sertliğine, tansiyonun artımına, yumaklaşmanın, balonlaşmanın yahut damardaki öbür öteki anomalilere bağlı olan bir kanama oluşursa, kanamanın birinci ortaya çıktığı nokta bu su sistemi oluyor. Ani bir sızma ile fazlaca şiddetli baş ağrısı oluşuyor. Beyin omurilik sıvısı, beyinden omuriliğe kadar gittiği için, bu sızmanın sonucunda beyin basıncını artıyor ve ense sertliği meydana geliyor. bu biçimde bir beyin kanaması, damardaki balonlaşmanın ani patlamasıyla kişinin birden yere düşüp bayılmasına, hayli şiddetli ve gelip süreksiz bir baş ağrısına sebep olabileceği üzere hastayı komaya sokar bir duruma kadar getirebiliyor.
Olağandışı damarlaşmalar: Beyinde kanama yapan bir öbür sebep de olağandışı damarlaşmalar. Damarsal yumaklaşma denilen atardamarların ya da toplardamarların yumaklaşması yahut bir, iki atar damarla beslenip bir iki toplar damarla kendisini boşaltan, imaj olarak böğürtlene benzeyen birtakım damarsal anomalilerin olduğu durumlarda da beyin kanamaları meydana geliyor. Bu damarsal durumların kimilerinin doğumsal, kimilerinin daha sonradan geliştiği var iseyımları bulunuyor. Beynimizde, kalpten gelen kanı alan, iki adet önde iki adet artta yer alan atar damarlardan oluşan büyük bir damar sistemi var. Bu damarlar dallanarak, birbirleriyle birleşerek beynin içerisinde bir poligon yapıp, her tarafı besliyorlar. Bu sistem içerisinde, atardamarla toplardamar içinde olması gereken ince yapıdaki damarların doğumsal yokluğu, atardamarın basınçla kanı apansız toplar damara geçirmesine ve damarlarda şişmeler oluşmasına niye olabiliyor. Olağandışı ağlaşma denen bu durum, beynin olağanda aşikâr bir yere gitmesi gereken kanı diğer bir yere sevk etmesine sebep olduğu için çalma sendromlarına sebep oluyor. Yani bir tarafa hiç kan gitmiyor yahut az gidiyor ve oraya gitmesi gereken kan öteki bir tarafa gidiyor.
Teşhis formları
Beyin damarları hastalıklarında, birtakım şikayetlerin uzun müddet ve belirli aralıklarla devamlılığı kelam konusu olduğunda teşhis programları uygulanıyor. Tetkik biçimleri kendi ortasında belli bir sıralama izliyor. Örneğin bir hastada baş ağrısı periyodik olarak devam ediyor ve belli bir bölgede oluyorsa, bu hasta için en sıradaninden başlayıp daha komplike olanına kadar giden geniş bir tetkik yelpazesi bulunuyor. Teşhis formları olarak, belden beyin omurilik sıvısı alınması, beyin damarlarını görüntüleme metotlarından MR ya da bilgisayar tomografik görüntüleme sistemi kullanılıyor. Çok ufak olan milimetrik boyuttaki damarsal sorunlar MR ya da bilgisayar tomografide görünmese bile, büyüyüp sahiden meseleye niye olabilecek öteki damarsal anomalileri bu tetkiklerle görmek mümkün. Hastanın kolundaki bir toplardamardan verilen kontrast unsurla yapılan tetkiklerde bilgisayarın görüntüleme sistemiyle başın içerisindeki bütün arteriyel ve venöz damarsal sistemi görmek mümkün. Bilgisayar tomografi beyindeki bütün damarların sağlıklı olup olmadığını tıbbi manada kalptekiyle muadil olarak ortaya koyabiliyor. En ileri tetkiklerden biri de dijital substruction anjiyografi (DSA) dir.DSA, kalp anjiyosu yapar üzere beyindeki damarların patolojisini görme imkanı veren bir teknik. Lakin ondan evvel MR anjiyo, MR venografi üzere toplardamarların, atardamarların MR’da ve bilgisayar tomografide görülme imkanı sağlanması gerekiyor. Bu kimi hastalıkları engelleme imkanı verir.
Olağandışı damarlaşmaların tedavisi
Olağandışı damarlaşmaların tedavisi cerrahi usullerle yapılıyor. Lakin ameliyatlardan daha sonra bu cins damarsal durumlar ortadan kaldırılsa da kimi vakit daha evvel tam kan gitmeyen yerde çok kanlanma sorunu yaşanabiliyor.
Beyindeki kan damarlarının ve beyin suyunun akımında fizik kanunlarının hepsi geçerlidir.Beyindeki damarsal yapılarda beyin bu akımı kimi vakit olağan yaparken, fazla kan geldiğinde damarları kasmak, az kan geldiğinde damarları açmak suretiyle gerekli olan kanı temin etmeye çalışıyor. Lakin damarsal bir anomali olduğu yahut kişinin tansiyonu epey yükseldiği vakit beyin bu otoregülasyon sürecini tam yapamıyor. Bu sistem işlemeyince de zayıf olan ya da damar sertliği olan bir yerden rahatlıkla kanama olabilir.
Ateroskleroza, damar sertliğine ya da damardaki anomalilere bağlı gelişen kanamalarda ise kanamaların vakit içindeması, kanamanın yeri, damarın yeri yahut kanamanın ne kadar devam ettiği hayli değerli. Bu kanama kimi vakit bir sızma daha sonrasında ortadan kalktığı üzere, kimi vakit de epeyce çok ölçülerde olabiliyor. Çok kanama, su yollarını yırtıp beynin öteki su boşluklarında yahut beynin kendi dokusu içerisinde de kanama yapabiliyor. Beynin içerisindeki bölgeye göre kanamanın tedavisi de farklılıklar yaratıyor. Örneğin derinde, az ölçüde olan lakin hastanın bir tarafını felç edecek kadar epey ağır sorunlar yaratmış bir kanamanın cerrahiye muhtaçlığı olmuyor. Lakin hastada yarattığı sorunlar ömür uzunluğu devam edip hiç iyileşmeyebiliyor. Kimi büyük kanamalara anında müdahale edilmesi ise hastada yerleşik sorunların oluşmamasını sağlıyor. Hasta süratle olağan durumuna dönebiliyor. Olağandışı damarlaşmaların bir kısmına müdahale edilirken bir kısmına edilemiyor. Büyük bir toplar damarın varis üzere bir yerde genişlemesi tedaviye gereksinim göstermiyor. Sara nöbetleri oluşturan, küçük böğürtlen üzere birkaç damarla beslenip birkaç damarla kendini boşaltan damarsal problemler ise kesinlikle cerrahi tedavi gerektiriyor. Cerrahi prosedürün alternatifi olarak derinde, hayati bölgelerde, çıkartılmasında hastaya sorunlar yaratabilecek bölgelerde, küçük damarsal patolojilerde Gamma Knife kullanılıyor. Balonlaşma sorunlarında ise çoklukla embolizasyon denilen radyolojik teşebbüslerle balonların içerisi kapatılıyor.