Avukat Aysel Aba Kesici: Çocuğu terbiye etmek için aç bırakmak ve odaya kilitlemek, insan hakları hatasıdır Hukukçu Aysel Aba Kesici, üç yıldır toplumun en temel türel haklarını öğrenmesi maksadıyla görüntüler çekiyor. Kısa müddette toplumsal medyada binlerce kişi tarafınca takip edilen Kesici, bilhassa Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay tarafınca verilen ihlal kararlarını aktarıyor. Kesici’nin çektiği görüntüler, 15 saniye ile bir dakika aralığında.
Aysel Aba Kesici ile bilinmesi gereken temel türel haklardan kira haklarına kadar bir epeyce mevzuyu konuştuk…
Aysel Aba Kesici
TOPLUMDA HUKUK BİLGİSİ
Toplum, türel haklarının ne olduğu konusunda kâfi bilgiye sahip değil… Siz de bundan yola çıkarak ‘bilinmesi gereken’ haklardan kelam ediyorsunuz. Toplumun hukuk bilgisi nasıl?
Türkiye üzere sosyolojiye sahip ülkelerde, vatandaşlar, hukukla korunan hakları konusunda bilgiye sahip değiller. Bunun birkaç sebebi var. Yönetenler ve kapital sahipleri, yönetilenlerin haklarının ne olduğunu bilmelerini istemezler. ötürüsıyla, haklarımızın en temel öğrenme yeri olan okullarımızda temel dersler verilirken, insan hakları ve bilhassa hukukla korunan haklara, pek yer verilmez, verilse de fazlaca hudutlu saat ve sayıda dersler mevcuttur. Yani ilkokuldan başlayarak, nasıl matematik ve Türkçe derslerine kıymet veriliyorsa, hukukla korunan ve korunması gereken tüm hakların da öğretilmesi gerekir. Hukukla korunan haklarını bilen vatandaş, hukuksal bir sorun karşısında, nasıl davranacağını bilir.
Gözlemlediğim kadarıyla beşerler lakin başı belaya girdiğinde, bir türel ihtilaf yaşadığında, haklarını ve hukukunu bilmemenin zorluğunu yaşar. Hak ve hukukunu bilmeye muhtaçlık duyar. Aslında anayasa ve tüm kanunlar, şu anda, sade bir lisan ile her insanın anlayabileceği biçimde, yazılmıştır. Toplumun büyük bir kesitinin, okuma alışkanlığı olmadığı için, kanunlardan bihaberler. halbukiki, temel kanunları okuyarak, birfazlaca hukukla korunan haklar öğrenilebilir.
Ben evvela çeşitli hukuk platformlarında ve kimi lokal internet gazetelerinde, toplumun en epey sorun yaşadığı konularda, tüzel yazılar yazdım, yazdığım yazılar niçiniyle, okuyanlar merak ettikleri soruları sordular. Vaktimin elverdiği kadarıyla insanları tüzel sorunları konusunda bilgilendirmeye çalıştım. sonrasındasında insanların epeyce fazla okuma alışkanlıklarının olmadığını ve görsel bir biçimde yapılan anlatımlara daha yeterli odaklandıklarını fark ettim. Hukuksal paylaşımlarımı kelamlı ve manzaralı yapmaya başladım. Türel bilgimi paylaştıkça, insanlara faydalı pek, bu bana büyük haz verdi. Zira, beşerler artık hak ve hukukunu merak edip, öğrenmeye çalışıyordu. YouTube görüntülerimin altında, binlerce soruya, vakit buldukça karşılık vermeyi, bilgimi paylaşmayı, bu kamu hizmetini yerine getirmeyi kendime vazife bildim.
Yayınladığım, tüzel hususlar haricinde, kısa Yargıtay kararlarına da yer verdim. Zira mahkemeler, kanunlara uymakla bir arada, Yargıtay içtihatlarına da uyarlar. Bu içtihat ve kararlar doğrultusunda karar verirler. Mahallî mahkemeler yüzde yüz bu kararlara uymak zorunda olmasalar bile verdikleri kararların Yargıtay tarafınca bozulmaması için, Yargıtay içtihatlarına genelde uyarlar.
KISA KISA GÖRÜNTÜLERLE TEMEL HAKLAR
Yargıtay ve AYM biroldukca davada hak ihlali sonucu veriyor. Mahkemelerin verdiği emsal kararlar da var. Siz de görüntülerinizde bu kararları aktardığınızı belirttiniz. Pekala size en epey hangi konularda sorular soruluyor?
Bana genelde personeller ve boşanmak isteyen eşlerden geri dönüşler oluyor. Ülkenin büyük bir çoğunluğu, emekçi olduğu için, patron ile problemler yaşanmakta. Personellerin, genelde fazla mesailerinin ödenmemesi, sigorta primlerinin eksik yatırılması, ulusal bayram ve genel tatillerde çalıştırılıp fiyatlarının ödenmemesi üzere, biroldukça patron kaynaklı sıkıntıları mevcuttur. Patronlar kar etme hedefiyle, personelin birfazlaca hakkını ihlal etmektedir. Birden fazla vakit işten atılma endişesiyle, personel patron lehine her türlü dokümana imza atmak zorunda bırakılıyor. İş maddesine karşıt da olsa, personel yasal olmayan iş şartlarına boyun eğmek zorunda kalıyor. İşten ayrılma kademesinde da patron, tazminat ve personellik alacaklarını hakkıyla ödemek istemiyor. ötürüsıyla personel ve patronlar içinde ihtilaflar doğuyor. Bu ihtilaflar iş davalarının ön şartı olan 2017 tarihinde uygulanan arabuluculuk sürecinde uzlaşma yolu ile halledilmeye çalışılıyor. Arabuluculukta uzlaşma sağlanamadığı durumda ihtilaf iş mahkemelerine taşınıyor. Ülkemizde iş mahkemesi sayısı işçi-işveren ihtilafları niçini ile fazlaca fazladır.
Boşanmak isteyen eşlerden ise, genelde bayanlar bana ulaşmaktalar. Hepimizin bildiği üzere erkek şiddeti, temel sorun olarak karşımıza çıkmakta. Tabi şiddet derken, yalnızca fizikî şiddetten bahsetmiyorum. Bayanlar fizikî şiddet haricinde, sözel, ekonomik, ruhsal, cinsel şiddete de maruz kalmakta. Genelde 6284 sayılı ailenin korunması ve bayana karşı şiddetin önlenmesine dair kanun ile şiddeti uygulayana karşı, kısmen de olsa önlemler alınmakta. Uzaklaştırma sonucu üzere önlemler, kelam konusu olmakta. Uzaklaştırma sonucunın, caydırıcı olabilir, lakin fazlaca büyük koruyuculuğu yoktur, zira şiddeti uygulayan kişi, aklına koymuşsa, bir biçimde bir daha eşine, ailesine şiddeti uygulayabilir.
TÜRKİYE’DE HUKUK OKUR MÜELLİFLİĞİ NE DURUMDA?
Hukuki haklardan bihaber olunması ne üzere zorluklarla karşılaşılmasına niye oluyor?
İnsanların, hukuksal haklarını bilmiyor olmasının ziyanını, somut bir biçimde örneklerle, anlatmak istiyorum. Örneğin, karakolda kuşkulu durumdasınız. İfadeyi alan memurlar size verdiğiniz sözün, altını imzalatıyorlar. O sözde, en altta ‘müdafi talep etmedi’ diye yazıyor. meğer size kimse müdafi talep edip etmediğinizi sormamıştır. Siz o esnada müdafi yani fiyatsız avukat talep etme hakkınızın olduğunu biliyor, olsanız talep edeceksiniz. Bilmediğiniz için avukat yardımından, yoksun kalmış olursunuz. Ya da bir icra takibine, itiraz edeceksiniz. İtiraz müddetini kaçırdığınızda, o borcu ödemek durumunda kalırsınız. Ya da bir ceza davasında, yargı süreci bittikten ve karar katılaştıktan daha sonra anayasa mahkemesine başvuracaksınız. Ama müracaat yolunu ve müracaat müddetini bilmediğinizde, anayasa mahkemesine, müracaat hakkınız kaçırmış olursunuz. Hukuku bilmediğiniz vakit haklarınızdan eksik faydalanmış olursunuz. Yalnızca karakol, adliye üzere yerlerde değil sıhhat kurumları, eğitim kurumları ve buna benzeri kurumlarda, haklarımızı bilmediğimizde, telafisi mümkün olmayan hak kayıplarına, uğrarız.
Bir hukukçu olarak sizce bilinmesi gereken en temel haklar nelerdir?
Bence en çok bilinmesi, uygulanması ve devletler tarafınca karşılanması gereken haklar, insanca yaşama hakkı, insanca beslenme ve barınma hakkı, insanca Tabir ve niyetini özgürce açıklama hakkı, insanca sağlıktan ve eğitimden yaralanma hakkı üzere haklardır. Yani biz bu temel haklarımızı, bilip bizi yönetenlerden de bu temel haklarımızı karşılayıp hürmet gösterilmesini talep edersek, öteki haklarımızda doğal olarak korunmuş olur.
Gazete Duvar muhabiri Ferhat Yaşar ve Aysel Aba Kesici
“Hakları korunmuş, haklarına ihtimam gösterilmiş bir çocuk jenerasyonu, ötekilerinden hak ve hukuklarına büyük ehemmiyet ve kıymet verecektir” diyorsunuz. Bunun için neler yapılmalı?
Öncelikle çocuk hakları da kanunlar ile düzenlenmiştir. Birleşmiş Milleteler Çocuk Hakları Mukavelesi başta olmak üzere uygar maddemizde çocukların hakları korunmuştur. Tabi maddelerde çocukların haklarının hukuklarının düzenlenmiş olması ebeveynlerin yada çocuklarımızı teslim ettiğimiz kurumlarda ki eğiticilerin buna tam manasıyla uydukları söylenemez. Şöyle ki şahit olduğumuz vekilliğini üstlendiğimiz, çocuk istismarı, çocuğa fizikî şiddet evraklarına vakıf olduk. Cinsel istismar olaylarında istismarı yapan bireylerin genelde aileden ve aile yakınlarından olduğunu gözlemlemekteyim. Çocuk istismarı dendiğinde genelde kız çocuklarının istismarı akla gelmektedir. Ancak erkek çocukları da bu mevzuda oldukcaça mağduriyet yaşamaktadır. Tabi istismara uğrayan çocukların veli yada vasileri tarafınca, çocukların ileride evlilik yaşantılarını, toplumsal hayatlarını etkileyebileceği sebebi ile şikayet edilmemektedir. Erkek çocuklarına yapılan cinsel istismarlar ise bekaret kelam konusu olmadığı için fazlacata aileler tarafınca önemsenmemekte ve şikayet konusu olmamaktadır. Çocuğun terbiye edilmesi sebebi ile şiddete maruz kalması TCK 232. Hususuna nazaran cürümdür. Türk Ceza Kanunu’n 232. Md. de: “İdaresi altında bulunan yahut büyütmek, okutmak, bakmak, koruma etmek yahut bir meslek yahut sanat öğretmekle yükümlü olduğu kişi üzerinde, sahibi bulunduğu terbiye hakkından doğan disiplin yetkisini berbata kullanan bireye, bir yıla kadar mahpus cezası verilir” denmektedir. Buna bakılırsa, çocuğu büyüten okutan, bakan, bir meslek ya da sanat öğreten kimseler, tedip (terbiye) hakkı sahibidir fakat, bu hakkın hudutlarını aşan davranışlardan kaçınmalıdırlar.
Fakat terbiye hakkının hudutları nasıl belirlenecektir? Bana nazaran mutlaka hiç bir biçimde uygulanan şiddet terbiye hakkı kapsamında bedellendirilemez. Burada şiddet derken yalnızca fizikî şiddeti anlamayalım. Örneğin çocuğu terbiye etmek için aç bırakmak, odaya günlerce kilitlemek, insan hakları, çocuk hakları açısından cürümdür.
Bir yazınızda mülteciler için, bir diğerinin vicdanına bağlı olarak hayata tutunduklarına yer verdiniz. Pekala Türkiye’nin vicdanı, bilhassa 2011-2016 ortası, ne durumdaydı? Şu an ne durumda?
2011-2016 yılları içinde, mülteciler konuğumuz olduğu vakit, kimse onlardan rahatsızlık duymuyordu, ancak son devirlerde, etrafımda ve toplumsal medyadan gözlemlediğim kadarıyla mültecilerin buradaki toplumsal yaşama ahenk sağlayamamaları, kültür ve ömür biçimlerinin farklı olması niçiniyle rahatsızlıklar duyulmakta. Bildiğim kadarıyla Avrupa ülkelerinde mülteciler, gittikleri ülkenin, ortamına ahenk sağlayabilsinler diye bir oryantasyon sürecine tabi tutulmakta, gerekli eğitimler verilerek lisan öğretilerek o topluma ayak uydurmaları sağlanıyor. Lakin Türkiye’ye sığınan mülteciler bu biçimde bir oryantasyon sürecine tabi tutulmadılar. ötürüsıyla, şu anda vatandaşlar, mülteciler ahenk sağlayamadığı için rahatsızlık duymakta. Ben bunun yükümlülüğünü, mültecilere yüklemek istemiyorum. Zira insanın tabiatında, her vakit daha âlâ kurallarda yaşamak vardır. Nasıl ki ülkemiz vatandaşı, Avrupa ülkelerine daha düzgün hayat kaidelerine sahip olmak için, daha uygun haklara sahip olmak için gidiyorlar, mültecilerde ülkemizde, daha uygun kurallara sahip oldukları için olağan olarak ki gitmek istemezler. Bu süreci yönetenlerin düzgün yönetmesi gerekir.
KİRACI VE MÜLK SAHİBİ DAVALARI
Biliyorsunuz son vakit içinderda artan kiralarla birlikte konut sahipleri ve kiracılar içinde meseleler yaşanıyor. Kimi konut sahipleri en epeyce bilinen, ‘Oğlum gelecek, kızım evlenecek, biz taşınacağız’ mazeretleriyle kiracıları tahliye etmeye çalışıyor. bu biçimde bir durumda kiracı nasıl bir yol izlemeli? Kiralayan ile kiraya verenin hakları nelerdir?
Kiralayan ve kiracı problemleri da günümüzde iktisadın bozulması sebebi ile fazlacaça mahkemeleri, meşgul eden konulardan biridir. Zira enflasyonun artmasıyla lira döviz karşısında büyük paha kaybetti. Gayrimenkullerini kiraya verenler, kira ölçülerini da büyük ölçüde arttırdılar. Neredeyse İstanbul’da bir konut kirası, bir minimum fiyat fiyatında. Gayrimenkul sahipleri, kira ölçüsünü üç beş misli arttırınca, kiracı ve kiralayan içinde ihtilaflar oluşmaya başladı. Tabi bu spesifik bir husustur. Kira uyuşmazlıkları, Borçlar Yasasının kira ile ilgili kararlarına bakılırsa çözümlenmektedir. Konut sahibi kiracısına, kanundaki kurallar mevcut değilse, meskeni boşalt ben oturacağım diyemez. Konut sahibinin kendi ve yakınlarının gereksinimi niçini ile konutun boşaltılması talebi, fakat kanundaki koşullar gerçekleşmişse olur. Öncelikle, gereksiniminin gerçek ve samimi olması gerekir. Yani yaşamasına elverişli, diğer bir konutunun olmaması, gerekir. Muhakkak periyodik kira mukavelelerinde, mukavele müddetinin sona ermesinden itibaren bir ay ortasında, tahliye davası açılmalıdır. Bilinmeyen müddetli kira kontratlarında fesih periyoduna ve fesih bildirimi için öngörülen mühletlere uyularak belirlenecek tarihten itibaren 1 ay ortasında tahliye davası açılmalıdır.
Kiralananın boşaltılması haricinde, kira ölçüleri konusunda da ihtilaflar vardır. Zira yasal olarak Yüzde 25 arttırılması gereken kira ölçüleri, kiralayanlar tarafınca neredeyse yüzde yüz arttırılmaktadır. ötürüsıyla kiralayan ve kiracı ihtilafları mahkemelere taşınmaktadır. Kiracı 5 yıldan uzun bir süre tıpkı yerde kiracı olarak kalmışsa, kiralayan, kiranın arttırılması talebi ile kira uyarlama davası açarak o günkü şartlara göre kira ölçüsünü belirleyebilir.
Aysel Aba Kesici ile bilinmesi gereken temel türel haklardan kira haklarına kadar bir epeyce mevzuyu konuştuk…
Aysel Aba Kesici
TOPLUMDA HUKUK BİLGİSİ
Toplum, türel haklarının ne olduğu konusunda kâfi bilgiye sahip değil… Siz de bundan yola çıkarak ‘bilinmesi gereken’ haklardan kelam ediyorsunuz. Toplumun hukuk bilgisi nasıl?
Türkiye üzere sosyolojiye sahip ülkelerde, vatandaşlar, hukukla korunan hakları konusunda bilgiye sahip değiller. Bunun birkaç sebebi var. Yönetenler ve kapital sahipleri, yönetilenlerin haklarının ne olduğunu bilmelerini istemezler. ötürüsıyla, haklarımızın en temel öğrenme yeri olan okullarımızda temel dersler verilirken, insan hakları ve bilhassa hukukla korunan haklara, pek yer verilmez, verilse de fazlaca hudutlu saat ve sayıda dersler mevcuttur. Yani ilkokuldan başlayarak, nasıl matematik ve Türkçe derslerine kıymet veriliyorsa, hukukla korunan ve korunması gereken tüm hakların da öğretilmesi gerekir. Hukukla korunan haklarını bilen vatandaş, hukuksal bir sorun karşısında, nasıl davranacağını bilir.
Gözlemlediğim kadarıyla beşerler lakin başı belaya girdiğinde, bir türel ihtilaf yaşadığında, haklarını ve hukukunu bilmemenin zorluğunu yaşar. Hak ve hukukunu bilmeye muhtaçlık duyar. Aslında anayasa ve tüm kanunlar, şu anda, sade bir lisan ile her insanın anlayabileceği biçimde, yazılmıştır. Toplumun büyük bir kesitinin, okuma alışkanlığı olmadığı için, kanunlardan bihaberler. halbukiki, temel kanunları okuyarak, birfazlaca hukukla korunan haklar öğrenilebilir.
Ben evvela çeşitli hukuk platformlarında ve kimi lokal internet gazetelerinde, toplumun en epey sorun yaşadığı konularda, tüzel yazılar yazdım, yazdığım yazılar niçiniyle, okuyanlar merak ettikleri soruları sordular. Vaktimin elverdiği kadarıyla insanları tüzel sorunları konusunda bilgilendirmeye çalıştım. sonrasındasında insanların epeyce fazla okuma alışkanlıklarının olmadığını ve görsel bir biçimde yapılan anlatımlara daha yeterli odaklandıklarını fark ettim. Hukuksal paylaşımlarımı kelamlı ve manzaralı yapmaya başladım. Türel bilgimi paylaştıkça, insanlara faydalı pek, bu bana büyük haz verdi. Zira, beşerler artık hak ve hukukunu merak edip, öğrenmeye çalışıyordu. YouTube görüntülerimin altında, binlerce soruya, vakit buldukça karşılık vermeyi, bilgimi paylaşmayı, bu kamu hizmetini yerine getirmeyi kendime vazife bildim.
Yayınladığım, tüzel hususlar haricinde, kısa Yargıtay kararlarına da yer verdim. Zira mahkemeler, kanunlara uymakla bir arada, Yargıtay içtihatlarına da uyarlar. Bu içtihat ve kararlar doğrultusunda karar verirler. Mahallî mahkemeler yüzde yüz bu kararlara uymak zorunda olmasalar bile verdikleri kararların Yargıtay tarafınca bozulmaması için, Yargıtay içtihatlarına genelde uyarlar.
KISA KISA GÖRÜNTÜLERLE TEMEL HAKLAR
Yargıtay ve AYM biroldukca davada hak ihlali sonucu veriyor. Mahkemelerin verdiği emsal kararlar da var. Siz de görüntülerinizde bu kararları aktardığınızı belirttiniz. Pekala size en epey hangi konularda sorular soruluyor?
Bana genelde personeller ve boşanmak isteyen eşlerden geri dönüşler oluyor. Ülkenin büyük bir çoğunluğu, emekçi olduğu için, patron ile problemler yaşanmakta. Personellerin, genelde fazla mesailerinin ödenmemesi, sigorta primlerinin eksik yatırılması, ulusal bayram ve genel tatillerde çalıştırılıp fiyatlarının ödenmemesi üzere, biroldukça patron kaynaklı sıkıntıları mevcuttur. Patronlar kar etme hedefiyle, personelin birfazlaca hakkını ihlal etmektedir. Birden fazla vakit işten atılma endişesiyle, personel patron lehine her türlü dokümana imza atmak zorunda bırakılıyor. İş maddesine karşıt da olsa, personel yasal olmayan iş şartlarına boyun eğmek zorunda kalıyor. İşten ayrılma kademesinde da patron, tazminat ve personellik alacaklarını hakkıyla ödemek istemiyor. ötürüsıyla personel ve patronlar içinde ihtilaflar doğuyor. Bu ihtilaflar iş davalarının ön şartı olan 2017 tarihinde uygulanan arabuluculuk sürecinde uzlaşma yolu ile halledilmeye çalışılıyor. Arabuluculukta uzlaşma sağlanamadığı durumda ihtilaf iş mahkemelerine taşınıyor. Ülkemizde iş mahkemesi sayısı işçi-işveren ihtilafları niçini ile fazlaca fazladır.
Boşanmak isteyen eşlerden ise, genelde bayanlar bana ulaşmaktalar. Hepimizin bildiği üzere erkek şiddeti, temel sorun olarak karşımıza çıkmakta. Tabi şiddet derken, yalnızca fizikî şiddetten bahsetmiyorum. Bayanlar fizikî şiddet haricinde, sözel, ekonomik, ruhsal, cinsel şiddete de maruz kalmakta. Genelde 6284 sayılı ailenin korunması ve bayana karşı şiddetin önlenmesine dair kanun ile şiddeti uygulayana karşı, kısmen de olsa önlemler alınmakta. Uzaklaştırma sonucu üzere önlemler, kelam konusu olmakta. Uzaklaştırma sonucunın, caydırıcı olabilir, lakin fazlaca büyük koruyuculuğu yoktur, zira şiddeti uygulayan kişi, aklına koymuşsa, bir biçimde bir daha eşine, ailesine şiddeti uygulayabilir.
TÜRKİYE’DE HUKUK OKUR MÜELLİFLİĞİ NE DURUMDA?
Hukuki haklardan bihaber olunması ne üzere zorluklarla karşılaşılmasına niye oluyor?
İnsanların, hukuksal haklarını bilmiyor olmasının ziyanını, somut bir biçimde örneklerle, anlatmak istiyorum. Örneğin, karakolda kuşkulu durumdasınız. İfadeyi alan memurlar size verdiğiniz sözün, altını imzalatıyorlar. O sözde, en altta ‘müdafi talep etmedi’ diye yazıyor. meğer size kimse müdafi talep edip etmediğinizi sormamıştır. Siz o esnada müdafi yani fiyatsız avukat talep etme hakkınızın olduğunu biliyor, olsanız talep edeceksiniz. Bilmediğiniz için avukat yardımından, yoksun kalmış olursunuz. Ya da bir icra takibine, itiraz edeceksiniz. İtiraz müddetini kaçırdığınızda, o borcu ödemek durumunda kalırsınız. Ya da bir ceza davasında, yargı süreci bittikten ve karar katılaştıktan daha sonra anayasa mahkemesine başvuracaksınız. Ama müracaat yolunu ve müracaat müddetini bilmediğinizde, anayasa mahkemesine, müracaat hakkınız kaçırmış olursunuz. Hukuku bilmediğiniz vakit haklarınızdan eksik faydalanmış olursunuz. Yalnızca karakol, adliye üzere yerlerde değil sıhhat kurumları, eğitim kurumları ve buna benzeri kurumlarda, haklarımızı bilmediğimizde, telafisi mümkün olmayan hak kayıplarına, uğrarız.
Bir hukukçu olarak sizce bilinmesi gereken en temel haklar nelerdir?
Bence en çok bilinmesi, uygulanması ve devletler tarafınca karşılanması gereken haklar, insanca yaşama hakkı, insanca beslenme ve barınma hakkı, insanca Tabir ve niyetini özgürce açıklama hakkı, insanca sağlıktan ve eğitimden yaralanma hakkı üzere haklardır. Yani biz bu temel haklarımızı, bilip bizi yönetenlerden de bu temel haklarımızı karşılayıp hürmet gösterilmesini talep edersek, öteki haklarımızda doğal olarak korunmuş olur.
Gazete Duvar muhabiri Ferhat Yaşar ve Aysel Aba Kesici
“Hakları korunmuş, haklarına ihtimam gösterilmiş bir çocuk jenerasyonu, ötekilerinden hak ve hukuklarına büyük ehemmiyet ve kıymet verecektir” diyorsunuz. Bunun için neler yapılmalı?
Öncelikle çocuk hakları da kanunlar ile düzenlenmiştir. Birleşmiş Milleteler Çocuk Hakları Mukavelesi başta olmak üzere uygar maddemizde çocukların hakları korunmuştur. Tabi maddelerde çocukların haklarının hukuklarının düzenlenmiş olması ebeveynlerin yada çocuklarımızı teslim ettiğimiz kurumlarda ki eğiticilerin buna tam manasıyla uydukları söylenemez. Şöyle ki şahit olduğumuz vekilliğini üstlendiğimiz, çocuk istismarı, çocuğa fizikî şiddet evraklarına vakıf olduk. Cinsel istismar olaylarında istismarı yapan bireylerin genelde aileden ve aile yakınlarından olduğunu gözlemlemekteyim. Çocuk istismarı dendiğinde genelde kız çocuklarının istismarı akla gelmektedir. Ancak erkek çocukları da bu mevzuda oldukcaça mağduriyet yaşamaktadır. Tabi istismara uğrayan çocukların veli yada vasileri tarafınca, çocukların ileride evlilik yaşantılarını, toplumsal hayatlarını etkileyebileceği sebebi ile şikayet edilmemektedir. Erkek çocuklarına yapılan cinsel istismarlar ise bekaret kelam konusu olmadığı için fazlacata aileler tarafınca önemsenmemekte ve şikayet konusu olmamaktadır. Çocuğun terbiye edilmesi sebebi ile şiddete maruz kalması TCK 232. Hususuna nazaran cürümdür. Türk Ceza Kanunu’n 232. Md. de: “İdaresi altında bulunan yahut büyütmek, okutmak, bakmak, koruma etmek yahut bir meslek yahut sanat öğretmekle yükümlü olduğu kişi üzerinde, sahibi bulunduğu terbiye hakkından doğan disiplin yetkisini berbata kullanan bireye, bir yıla kadar mahpus cezası verilir” denmektedir. Buna bakılırsa, çocuğu büyüten okutan, bakan, bir meslek ya da sanat öğreten kimseler, tedip (terbiye) hakkı sahibidir fakat, bu hakkın hudutlarını aşan davranışlardan kaçınmalıdırlar.
Fakat terbiye hakkının hudutları nasıl belirlenecektir? Bana nazaran mutlaka hiç bir biçimde uygulanan şiddet terbiye hakkı kapsamında bedellendirilemez. Burada şiddet derken yalnızca fizikî şiddeti anlamayalım. Örneğin çocuğu terbiye etmek için aç bırakmak, odaya günlerce kilitlemek, insan hakları, çocuk hakları açısından cürümdür.
Bir yazınızda mülteciler için, bir diğerinin vicdanına bağlı olarak hayata tutunduklarına yer verdiniz. Pekala Türkiye’nin vicdanı, bilhassa 2011-2016 ortası, ne durumdaydı? Şu an ne durumda?
2011-2016 yılları içinde, mülteciler konuğumuz olduğu vakit, kimse onlardan rahatsızlık duymuyordu, ancak son devirlerde, etrafımda ve toplumsal medyadan gözlemlediğim kadarıyla mültecilerin buradaki toplumsal yaşama ahenk sağlayamamaları, kültür ve ömür biçimlerinin farklı olması niçiniyle rahatsızlıklar duyulmakta. Bildiğim kadarıyla Avrupa ülkelerinde mülteciler, gittikleri ülkenin, ortamına ahenk sağlayabilsinler diye bir oryantasyon sürecine tabi tutulmakta, gerekli eğitimler verilerek lisan öğretilerek o topluma ayak uydurmaları sağlanıyor. Lakin Türkiye’ye sığınan mülteciler bu biçimde bir oryantasyon sürecine tabi tutulmadılar. ötürüsıyla, şu anda vatandaşlar, mülteciler ahenk sağlayamadığı için rahatsızlık duymakta. Ben bunun yükümlülüğünü, mültecilere yüklemek istemiyorum. Zira insanın tabiatında, her vakit daha âlâ kurallarda yaşamak vardır. Nasıl ki ülkemiz vatandaşı, Avrupa ülkelerine daha düzgün hayat kaidelerine sahip olmak için, daha uygun haklara sahip olmak için gidiyorlar, mültecilerde ülkemizde, daha uygun kurallara sahip oldukları için olağan olarak ki gitmek istemezler. Bu süreci yönetenlerin düzgün yönetmesi gerekir.
KİRACI VE MÜLK SAHİBİ DAVALARI
Biliyorsunuz son vakit içinderda artan kiralarla birlikte konut sahipleri ve kiracılar içinde meseleler yaşanıyor. Kimi konut sahipleri en epeyce bilinen, ‘Oğlum gelecek, kızım evlenecek, biz taşınacağız’ mazeretleriyle kiracıları tahliye etmeye çalışıyor. bu biçimde bir durumda kiracı nasıl bir yol izlemeli? Kiralayan ile kiraya verenin hakları nelerdir?
Kiralayan ve kiracı problemleri da günümüzde iktisadın bozulması sebebi ile fazlacaça mahkemeleri, meşgul eden konulardan biridir. Zira enflasyonun artmasıyla lira döviz karşısında büyük paha kaybetti. Gayrimenkullerini kiraya verenler, kira ölçülerini da büyük ölçüde arttırdılar. Neredeyse İstanbul’da bir konut kirası, bir minimum fiyat fiyatında. Gayrimenkul sahipleri, kira ölçüsünü üç beş misli arttırınca, kiracı ve kiralayan içinde ihtilaflar oluşmaya başladı. Tabi bu spesifik bir husustur. Kira uyuşmazlıkları, Borçlar Yasasının kira ile ilgili kararlarına bakılırsa çözümlenmektedir. Konut sahibi kiracısına, kanundaki kurallar mevcut değilse, meskeni boşalt ben oturacağım diyemez. Konut sahibinin kendi ve yakınlarının gereksinimi niçini ile konutun boşaltılması talebi, fakat kanundaki koşullar gerçekleşmişse olur. Öncelikle, gereksiniminin gerçek ve samimi olması gerekir. Yani yaşamasına elverişli, diğer bir konutunun olmaması, gerekir. Muhakkak periyodik kira mukavelelerinde, mukavele müddetinin sona ermesinden itibaren bir ay ortasında, tahliye davası açılmalıdır. Bilinmeyen müddetli kira kontratlarında fesih periyoduna ve fesih bildirimi için öngörülen mühletlere uyularak belirlenecek tarihten itibaren 1 ay ortasında tahliye davası açılmalıdır.
Kiralananın boşaltılması haricinde, kira ölçüleri konusunda da ihtilaflar vardır. Zira yasal olarak Yüzde 25 arttırılması gereken kira ölçüleri, kiralayanlar tarafınca neredeyse yüzde yüz arttırılmaktadır. ötürüsıyla kiralayan ve kiracı ihtilafları mahkemelere taşınmaktadır. Kiracı 5 yıldan uzun bir süre tıpkı yerde kiracı olarak kalmışsa, kiralayan, kiranın arttırılması talebi ile kira uyarlama davası açarak o günkü şartlara göre kira ölçüsünü belirleyebilir.